Załącznik do Uchwały Nr1/2004

                                                           Informacja o działalności

                        Samorządowego Kolegium Odwoławczego  w Słupsku

                                   za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2003r.

I. Zagadnienia ogólne

   ------------------------------------------------------

         Podstawę prawną działania Samorządowego Kolegium Odwoławczego w  Słupsku stanowi ustawa z dnia 12 października 1994r. o samorządowych kolegiach  odwoławczych ( Dz.U. z 2001r. Nr 79, poz. 856 z późn.zm.) oraz rozporządzenia wydane w oparciu o delegację ustawową.

            Zgodnie z wymienioną wyżej ustawą samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w indywidualnych sprawach administracji publicznej należących do właściwości samorządu terytorialnego, właściwymi do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania bądź stwierdzenia nieważności decyzji w trybie uregulowanym przez przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa ( Dz.U. Nr 137, poz. 926 z późn.zm.). Kolegium orzeka również w innych sprawach na zasadach określonych w odrębnych  ustawach.

            Obszar właściwości miejscowej Kolegium obejmuje, zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów dnia 17 lutego 1999r. w sprawie obszarów właściwości samorządowych kolegiów odwoławczych ( Dz. U. Nr 113, poz. 115), powiaty: Bytów, Chojnice,  Człuchów, Lębork, Słupsk wraz z gminami objętymi tym obszarem.

            Rozstrzygając sprawy indywidualne w składach trzyosobowych, Kolegium związane jest wyłącznie przepisami obowiązującego prawa.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest państwową jednostką budżetową.

II. Obsada kadrowa Kolegium

   ------------------------------------------------

1. Kolegium składa się z 16 członków, w tym 6 etatowych i 10          pozaetatowych.                                                                                                                                           

B. Biuro Kolegium   od dnia 15 października 2002r. stanowi 5 osób.

III. Lokal i wyposażenie Kolegium

------------------------------------------------------

Siedziba Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku mieści się w budynku Starostwa Powiatowego przy ul. Szarych Szeregów 14.

Stan wyposażenia Kolegium w sprzęt biurowy i elektroniczny ( komputery) ocenić należy jako dobry.

IV. Statystyka spraw

            --------------------------------

A. Liczba spraw ujętych w ewidencji ogółem w roku objętym informacją            -   2353

-          w tym spraw:

-          1)  pozostałych z roku poprzedzającego okres objęty     

 informacją:                                                                                    -      231

                            2)     wpływ w roku objętym informacją                                        -    2122

                            3) odwołania od decyzji Marszałka Województwa                       -        -

                        B. Rodzaje spraw ujętych w ewidencji w roku objętym informacją:

                        1.  Liczba spraw administracyjnych                                                 -    2107

2. Liczba spraw z zakresu aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste –  160

3. Sprawy nie podlegające rozstrzyganiu w trybie decyzji lub postanowień,  tym     

               skargi i wnioski rozpatrywane  w trybie Kpa,                                     - 98                               

            V. Liczba rozstrzygnięć administracyjnych Kolegium

            -----------------------------------------------------------------------------------

  A. Liczba spraw rozstrzygniętych ogółem w roku objętym informacją - 2096

              B. Liczba pozostałych spraw do rozstrzygnięcia na koniec roku           -    93

              C. Sposób rozstrzygnięcia:

I. Liczba orzeczeń w sprawie opłat za użytkowanie wieczyste, ogółem -160

            -------------------------------------------------------------------------------------------

A.      Charakterystyka orzeczeń:

                B. Liczba sprzeciwów od orzeczeń Kolegium                                            -     1

                C. Liczba spraw pozostałych do rozstrzygnięcia przez Kolegium                        -   61

            VII. Liczba decyzji i postanowień Kolegium zaskarżonych w roku     

          ---------------------------------------------------------------------------------------------------

                    do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ogółem                            -197                      ------------------------------------------------------------------------------------             

                        - wskaźnik zaskarżalności  w stosunku do ogólnej liczby podjętych

                           rozstrzygnięć podlegających zaskarżeniu                                    -     9,4%

            VIII. Liczba skarg na bezczynność Kolegium skierowana do

         Naczelnego Sądu Administracyjnego, ogółem:                              -    -

--------------------------------------------------------------------------------------------          

X.                 Liczba spraw rozpoznanych w  roku objętym informacją

Przez Naczelny Sąd Administracyjny, ogółem                            -   112

            -------------------------------------------------------------------------------

A.      Rozstrzygnięcia Sądu dotyczące skarg na decyzje ( postanowienia)

Kolegium:

B.    

Rozstrzygnięcia Sądu

B. Rozstrzygnięcia Sądu dotyczące skarg na bezczynność Kolegium:

/* w tym punkcie ujęte zostały  łącznie wszystkie skargi  rozpatrzone przez NSA w roku objętym informacją, bez względu na to, kiedy skarga została złożona do Sądu.

X. Wybrane problemy orzecznictwa

                -------------------------------------------------------

Orzeczenia Samorządowego Kolegium odwoławczego, zgodnie z treścią przepisu art. 17 ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych, zapadają po przeprowadzeniu rozprawy lub na posiedzeniu niejawnym.

Rozstrzygnięcia Kolegium wydawane są w formie decyzji lub postanowień,  a w przypadku sprawy o ustalenie wysokości opłaty rocznej- w formie orzeczeń. Analiza treści odwołań i  wniosków złożonych do Kolegium w 2003r. pozwala na stwierdzenie, że organy I instancji w dalszym ciągu nie wykonują możliwości przewidzianych w art. 132Kpa – tj. nie wydają nowych decyzji, w których uchylają lub zmieniają zaskarżone decyzje.

Z kolei przyczynę powodującą uchylenie decyzji administracyjnych najczęściej stanowiły:

                        - nieprzestrzeganie przez organ i instancji ustawowych wymogów w

                          zakresie postępowania dowodowego,

- niezachowanie wymogu umożliwienia stronie czynnego udziału w

                          każdym stadium postępowania,

                        - braki w uzasadnieniu decyzji  (art. 107  § 3 Kpa),

Obok uchybień proceduralnych Kolegium stwierdza liczne przypadki

naruszenia prawa materialnego. Przyczyn tego stanu rzeczy  upatrywać można w częstych zmianach przepisów, powodujących z natury rzeczy

powstanie nowych sytuacji, w których organy I instancji wydają decyzje administracyjne,  braku jednolitego  orzecznictwa  i powszechnie obowiązującej wykładni.

            W poszczególnych kategoriach spraw rozpatrywanych przez zespoły orzekające, do najczęściej występujących zagadnień i problemów należały:

1.      Podatki  i opłaty lokalne.

W sprawach podatkowych w roku 2003 odnotowano dalszy wzrost wpływu odwołań  w porównaniu z rokiem 2002. Wpłynęło ich 574, podczas, gdy w 2002 roku odnotowano 356 spraw.

Ze względu na przedmiot spraw, nadal najwięcej odwołań dotyczyło wymiaru  podatków – 325 odwołań. Wpłynęły również 23 odwołania w sprawie odmowy stwierdzenia  nadpłat  w  podatku.

            Odnotowano także wzrost odwołań w sprawie umorzeń zaległości podatkowych  z 72 w 2002 roku do 132  w 2003 roku. W niewielkiej ilości odwołania dotyczyły zwolnień   od podatku, ulg inwestycyjnych oraz odpowiedzialności podatkowej . Wystąpiły również sprawy związane z wyznaczaniem innego organu do załatwienia spraw podatkowych wójtów, burmistrzów, ich zastępców  oraz  sekretarzy gmin.

W tych sprawach wydano 68 postanowień.

Zespół ds. podatków i opłat lokalnych z liczby 571 rozpatrzonych spraw, w 259 sprawach utrzymał w mocy decyzje organów podatkowych, uchylił i umorzył postępowanie organu I instancji w 18 sprawach, odmówiono stwierdzenia nieważności 3 decyzji oraz w  3 sprawach stwierdzono nieważność  decyzji podatkowych, natomiast

180 decyzji uchylono i sprawy przekazano do ponownego rozpatrzenia. W 108 sprawach rozstrzygnięto w inny sposób, wydając m.in. postanowienia o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania, odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania oraz wyznaczeniu organu innej gminy do załatwienia spraw podatkowych wójtów, burmistrzów.

W okresie sprawozdawczym, tak jak i w poprzednich latach, w sprawach podatkowych najwięcej problemów występuje z ustaleniem wysokości podatku, szczególnie z ustaleniem zróżnicowanych stawek podatku od nieruchomości.

     Tak dużą liczbę odwołań w sprawie wymiaru podatków należy tłumaczyć zmianą przepisów ustaw o podatkach lokalnych. Dużą liczbę stanowią też odwołania od decyzji odmawiających umorzenia zaległości podatkowych. W tych sprawach składy orzekające napotykają trudności w ocenie zasadności decyzji organów podatkowych.  Szczególnie wyjątkowy charakter tych przepisów, umożliwiający organom podatkowym stosowanie tych ulg, wymaga wyczerpującego uzasadnienie na podstawie zebranych dowodów w sprawie.

Z kolei uznaniowy charakter tych przepisów sprawia, że w decyzjach tych nie zawsze przepisy procedury są zachowane, co powoduje przekazywanie tych spraw do ponownego rozpatrzenia. Powtarzające się uchybienia w sprawach podatkowych to : braki w materiale dowodowym, niewyjaśnieni wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, niestaranne uzasadnienia  decyzji  odmownych. Dostrzega się natomiast wyraźną poprawę w zakresie zapewnienia stronie możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym w sprawie( art. 200 Ordynacji podatkowej ). Uchybienia te zdarzały się zupełnie wyjątkowo.

            Zdarza się, że organy podatkowe przy przekazywaniu akt sprawy nie wykonują obowiązku ustosunkowania się do przedstawionych w odwołaniu zarzutów. Obowiązek ten wynika z art. 227 Ordynacji.

2. Gospodarka nieruchomościami, ochrona środowiska.

W 2003r. nastąpił niewielki spadek liczby napływających spraw w zakresie gospodarki nieruchomościami. Nie zmieniła się też istotnie tematyka odwołań. Podobnie jak w roku ubiegłym dominowały sprawy przekształcenia prawa użytkowania wieczystego we własność  oraz uwłaszczenia.

Wobec wyjątkowej nieprecyzyjności zapisów ustawy z 26 lipca 2001r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości, jej zapisy zostały zaskarżone do Trybunału Konstytucyjnego niemal równolegle z wejściem ustawy w życie.

Wobec powszechnej krytyki przyjętych rozwiązań ustawa ta została znowelizowana w art. 15 ustawy z 11 kwietnia 2003r. o kształtowaniu ustroju rolnego. Zmiana dotyczyła przede wszystkim  poszerzenia obszaru, na którym zlokalizowane są nieruchomości mające być przedmiotem uwłaszczenia, a także odpłatność za uwłaszczenie.

Dopiero po 21 października 2003r.  Trybunał Konstytucyjny zajął stanowisko  w sprawie złożonej przez samorządy skargi umarzając postępowanie wobec utraty  mocy obowiązującej zakwestionowanych przepisów. Powyższe  stanęło u podstaw podjęcia przez Kolegium orzeczeń o zawieszeniu  postępowań bez definitywnego ich zakończenia, gdyż obowiązujące przepisy przewidują całkowicie nowy tryb rozpatrywania wniosków o uwłaszczenie.

Ubiegły rok był kolejnym, w którym nastąpił spadek liczby wniosków w sprawie aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego.

Na niezmienionym poziomie natomiast utrzymała się liczba rozstrzygnięć w zakresie ochrony środowiska, w tym zalesień. Te ostatnie, wobec zaostrzenia ustawowych rygorów przeznaczania gruntów pod zalesienie, rozstrzygane są  w  przeważającym zakresie negatywnie dla wnioskodawców. Ich grunty bowiem  nie spełniają nie istniejącego wcześniej wymogu przeznaczenia na cele leśne w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Jedyną nowość  w orzecznictwie stanowiły rozstrzygnięcia w przedmiocie dostępu do informacji publicznej. Ponieważ jest to tematyka względnie nowa, samorządy nie wypracowały jeszcze właściwego podejścia do uprawnień obywateli wynikających z ustawy z 6 września 2001r. o dostępie do informacji publicznej skutkiem czego żadna z wydawanych przez nie decyzji nie mogła zostać utrzymana w mocy. Charakterystyczne jest też, iż przeważającą grupę wnioskodawców w tym przedmiocie stanowili radni posiadający z racji sprawowanej  funkcji  szeroki dostęp do wszelkiego rodzaju informacji dotyczących publicznej działalności organów gmin.

III. Pomoc społeczna i dodatki mieszkaniowe.

            W  zakresie pomocy społecznej liczba spraw rozpatrzonych w 2003r. uległa znacznemu powiększeniu , ( wzrost o ponad 60% w porównaniu do 2002r. ).

W dalszym ciągu najwięcej odwołań od decyzji organu I instancji dotyczyło ustalenia terminu, od którego należało wypłacać zasiłki stałe z tytułu opieki na niepełnosprawnym dzieckiem w sytuacji, gdy po niekorzystnym orzeczeniu  powiatowych  zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności strony odwoływały się do zespołu wojewódzkiego, gdzie rozstrzygnięcia pozytywne zapadały nawet po  12 miesiącach a odwołujący się dopiero wówczas   składali wnioski o przyznanie należnego im świadczenia.

Duża liczba odwołań dotyczyła odmowy przyznania pomocy finansowej,  jak też wysokości przyznanych świadczeń  pieniężnych.

Sytuacja taka wynikała ze zmniejszenia środków na zadania zlecone finansowane z budżetu państwa.  Otrzymywane kwoty nie pokrywały w całości zapotrzebowania na realizację świadczeń obligatoryjnych ( m.in. renty socjalne, zasiłki stałe wyrównawcze) w związku z czym odmawiano udzielenia pomocy w formie zasiłków okresowych (świadczenia o charakterze fakultatywnym).

Ten stan rzeczy spowodował zwiększoną ilość osób ubiegających się  o zasiłki celowe (zadania własne gminy).

            Natomiast środki na zadania  własne, organy pomocy społecznej uzyskiwały na tym samym poziomie co w roku ubiegłym, stąd udzielona pomoc była dla wielu osób jej oczekujących niewystarczająca lub wręcz niedostępna.

            Znaczna część odwołań dotyczyła wysokości przyznanych zasiłków stałych wyrównawczych, rent socjalnych i zasiłków pielęgnacyjny, a także odmowy skierowania do domów pomocy społecznej.

W okresie sprawozdawczym zmniejszyła się ilość spraw dotyczących dodatków mieszkaniowych co wynikało ze zmiany przepisów w tym zakresie, uregulowanych w ustawie z 21 czerwca 2001r. o dodatkach mieszkaniowych. Jakkolwiek poszerzono kręg  osób uprawnionych do ubiegania się o przyznanie dodatku mieszkaniowego, to jednak przy zmienionych kryteriach szereg osób nie  kwalifikowało się do korzystania z tej formy pomocy. Podobnie jak w roku ubiegłym wiele zastrzeżeń budzi odmowa przyznania  dodatków  mieszkaniowych  w oparciu o art. 7 ust. 3 ustawy ( rażąca dysproporcja ).

Pomimo tego, że wywiady środowiskowe przeprowadzane były przez pracowników socjalnych, w większości przypadków z powodu swej lakoniczności nie przedstawiały wartości dowodu, wobec czego  w większości przypadków z tego tytułu uchylono decyzje i przekazano sprawy  do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji.

W dalszym ciągu odnotowano wiele odwołań dotyczących wstrzymywanych wypłat przyznawanych dodatków mieszkaniowych ze względu na nie opłacanie na bieżąco należności za zajmowany lokal mieszkalny.

4. Zagospodarowanie przestrzenne, drogi publiczne, ruch drogowy i inne.

W sprawach z  zakresu planowania i zagospodarowania  przestrzennego w 2003roku ilość spraw utrzymywała się na poziomie roku poprzedniego. Zmniejszyła się natomiast ilość  rozstrzygnięć            utrzymujących decyzje organów I instancji w mocy ( 54 w 2002r.,42 w 2003r.). Przyczyna takiego stanu rzeczy tkwi także w tym, iż w lipcu 2003r. weszła w życie nowa ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Całkowicie odmienne  od poprzednich rozwiązania zawarte w przepisach tego aktu prawnego spowodowały powstanie problemów  w zakresie ustalenia warunków zabudowy. Półroczny okres funkcjonowania w/w ustawy okazał się niewystarczający dla  dostatecznego poznania i właściwego stosowania reguł tworzących nową jakość w dziedzinie planowania przestrzennego.

Uchybienia organów I instancji dotyczyły także nadinterpretacji ustaleń funkcjonujących jeszcze planów zagospodarowania przestrzennego uchwalonych przed 1995r., które jako akt prawa miejscowego  utraciły swój byt z końcem 2003 roku. Stosowanie wykładni rozszerzającej lub zawężającej  zapisów planów miejscowych wynikało niejako z potrzeby chwili, a więc z konieczności załatwienia sprawy jeszcze przed końcem ubiegłego roku. W dalszym ciągu kwestionowane były prze osoby zainteresowane  ( a więc  nie tylko strony postępowań) rozstrzygnięcia  dotyczące legalizacji obiektów telefonii komórkowej oraz siłowni  wiatrowych. W tym ostatnim przypadku regułą stał się sprzeciw wobec  ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które sankcjonowały, możliwości realizacji takich przedsięwzięć  (np. Charnowo czy  Duninowo). Ocena legalności takich planów nie mogła być jednak dokonywana  przez SKO.

Generalnie brak planów miejscowych w  przeważającej większości gmin spowoduje  bez wątpienia wydłużenie się procesu  inwestycyjnego, którego zakończenie wieńczy pozwolenie na  budowę.

Problematyka orzecznictwa Kolegium związana była także jak w roku poprzednim ze  szczególnym korzystaniem z dróg ( tzw. zajmowaniem pasa drogowego), ewidencji działalności gospodarczej, rejestracji pojazdów  oraz cofaniem i zatrzymywaniem praw jazdy. Generalnie w tym zakresie nastąpił znaczny wzrost spraw kierowanych  do Kolegium.

W sprawach dotyczących zajęcia pasa drogowego na uwagę zasługują działania związane z samowolnym ustawieniem reklam czy wykonywaniem nasadzeń drzew, a także z kwestionowaniem wysokości opłat za zajęcia pasa drogowego i wysokości opłat karnych w tym zakresie.

W sprawach związanych z prawem drogowym odwołania dotyczyły przede wszystkim odmowy rejestracji pojazdów, która była skutkiem przerobienia znaków identyfikacyjnych części pojazdu. Brak udokumentowania prawa własności pojazdu osobowego jako ciężarowego w związku z brakiem świadectwa homologacji był przyczyną unieważnienia decyzji organu I instancji ( starosty), które następnie skutkowało postępowaniem odszkodowawczym prowadzonym w trybie art. 160 Kpa.

W sprawach związanych z ewidencją działalności gospodarczej Kolegium miało do czynienia z kwestionowaniem terminów wykreślenia z ewidencji tej działalności oraz odmową wydania pozwoleń  ( licencji) na zarobkowy przewóz osób lub towarów, w  związku z niespełnieniem wymogów ustawy o transporcie drogowym.

W sprawach związanych z zezwoleniem na sprzedaż napojów alkoholowych przeważały dwie kategorie spraw. Pierwszą stanowiły  odwołania od decyzji odmawiających wydania zezwolenia, cofających lub stwierdzających wygaśnięcie zezwolenia, albo kwestionujących warunki samych zezwoleń. Druga kategoria obejmuje zażalenia na opinie wydawane prze gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, które wydawane są w formie zaskarżalnego postanowienia. Opinie te stanowią warunek niezbędny , zgodnie z art., 18 ust. 3a ustawy o wychowaniu w trzeźwości (…) , do wydania decyzji przez wójta burmistrza lub prezydenta miasta. Pozostałe rozstrzygnięcia miały charakter proceduralny ( stwierdzenia uchybienia terminu, wyznaczenia organu do załatwienia sprawy, czy też odmowa umorzenia opłaty skarbowej za wydane zezwolenia).

5. Działalność pozaorzecznicza Kolegium.

W 2003r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku obradowało dwukrotnie na Zgromadzeniach Ogólnych.

Dnia 27 marca 2003r. Zgromadzenie Ogólne poświęcono przyjęciu informacji o działalności za rok 2002. Tematykę   Zgromadzenia  Ogólnego, które odbyło się 22 grudnia 2003r.  stanowiło  omówienie wybranych problemów Kolegium oraz pozycji ustrojowej Kolegiów w dwuinstancyjnym systemie sądownictwa administracyjnego.

Ważnym zagadnieniem w działalności pozaorzeczniczej Kolegium było podejmowanie działań na rzecz podnoszenia poziomu orzecznictwa administracyjnego organów pierwszej instancji oraz  podnoszeniu kwalifikacji i poziomu wiedzy prawniczej przez członków i pracowników Kolegium.

Osiągnięciu tych celów służył między innymi udział członków  Kolegium w sympozjach  i  konferencjach organizowanych przez Krajową Reprezentację Samorządowych Kolegiów Odwoławczych. Zgromadzeniom tym poświęcono w całości konferencję regionalną zorganizowaną przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w dniach 15-17 października 2003r., w której udział wzięli m. innymi  prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodka Zamiejscowego w Gdańsku oraz sędzia NSA w Warszawie, prof. J.P. Tarno, który wygłosił wykład nt. „ Pozycja samorządowych kolegiów odwoławczych  w  postępowaniu  sądowo – administracyjnym po 1 stycznia  2004r.