Sprawozdanie za 2004r.
Załącznik do Uchwały Nr1/2005
Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku
za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2004r.
I. Zagadnienia ogólne
------------------------------------------------------
Zgodnie z wymienioną wyżej ustawą samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w indywidualnych sprawach administracji publicznej należących do właściwości samorządu terytorialnego, właściwymi do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania bądź stwierdzenia nieważności decyzji w trybie uregulowanym przez przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa ( Dz.U. Nr 137, poz. 926 z późn.zm.). Kolegium orzeka również w innych sprawach na zasadach określonych w odrębnych ustawach.
Obszar właściwości miejscowej Kolegium obejmuje, zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów dnia 17 lutego 1999r. w sprawie obszarów właściwości samorządowych kolegiów odwoławczych ( Dz.U. Nr 113, poz. 115), powiaty: Bytów, Chojnice, Człuchów, Lębork, Słupsk wraz z gminami objętymi tym obszarem.
Rozstrzygając sprawy indywidualne w składach trzyosobowych, Kolegium związane jest wyłącznie przepisami obowiązującego prawa.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest państwową jednostką budżetową.
II. Obsada kadrowa Kolegium
------------------------------------------------
A. Kolegium składa się z 14 członków , w tym 6 etatowych i 8 pozaetatowych.
Ilość członków etatowych posiadających wykształcenie: | ||
Wyższe prawnicze: 4 |
Wyższe administracyjne: 2 |
|
W tym ilość osób posiadających uprawnienia do ubiegania się o stanowisko: - sędziego administracyjnego : 4 - referendarza – asesora 4
|
Ilość członków pozaetatowych posiadających wykształcenie: | ||
Wyższe prawnicze: 2 |
Wyższe administracyjne: 1 |
wyższe inne: (przykładowo) |
Ekonomiczne : 4 | ||
Rolnicze: | ||
Inne: 1 | ||
W tym ilość osób posiadających uprawnienia do ubiegania się o stanowisko: - sędziego administracyjnego : 2 - referendarza- asesora 2 |
B. Biuro Kolegium od dnia 15 października 2002r. stanowi 5 osób
III. Lokal i wyposażenie Kolegium
------------------------------------------------------
Siedziba Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku mieści się w budynku Starostwa Powiatowego przy ul. Szarych Szeregów 14.
Stan pomieszczeń biurowych oraz wyposażenia Kolegium w sprzęt biurowy i elektroniczny ( komputery) ocenić należy jako dobry, wskazując jednocześnie na dokonywane coroczne remonty i nowe zakupy.
IV. Statystyka spraw
--------------------------------
A. Liczba spraw ujętych w ewidencji ogółem w roku objętym
informacją - 2469
- w tym spraw:
- 1) pozostałych z roku poprzedzającego okres objęty informacją: - 153
2) wpływ w roku objętym informacją - 2316
- 3) odwołania od decyzji Marszałka Województwa - -
B. Rodzaje spraw ujętych w ewidencji w roku objętym informacją:
1. Liczba spraw administracyjnych - 2138
Lp. |
Określenie rodzaju sprawy |
Ilość spraw | |
1. |
Objętych proceduralnie przepisami Ordynacji podatkowej ( dot. podatków i opłat lokalnych, podatku rolnego, leśnego, opłaty skarbowej itd.) |
429 | |
2. |
Działalności gospodarczej |
26 | |
3. |
Zagospodarowania przestrzennego |
283 | |
4. |
Pomocy społecznej |
713 | |
5. |
Dodatków mieszkaniowych |
205 | |
6. |
Gospodarki nieruchomościami, w tym: |
151 | |
- scalania |
- | ||
- przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności na Ziemiach Odzyskanych |
91 | ||
- grunty warszawskie |
- | ||
( uwaga- dwa ostatnie odnośniki zostają wypełnione, jeśli sprawy należą do właściwości danego Kolegium) | |||
7. |
Ochrony środowiska i ochrony przyrody |
49 | |
8. |
Odpadów |
- | |
9. |
Prawa wodnego |
- | |
10. |
Rolnictwa i leśnictwa |
- | |
11. |
Zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych |
48 | |
12. |
Ruchu drogowego |
16 | |
13. |
Dróg publicznych |
36 | |
14. |
Dostępu do informacji publicznej |
9 | |
15. |
Egzekucji administracyjnej |
- | |
16. |
Inne, pozostałe |
32 |
2. Liczba spraw z zakresu aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste – 141
3. Sprawy nie podlegające rozstrzyganiu w trybie decyzji lub
postanowień, tym skargi i wnioski rozpatrywane
w trybie Kpa, -129
V. Liczba rozstrzygnięć administracyjnych Kolegium
-----------------------------------------------------------------------------------
A. Liczba spraw rozstrzygniętych ogółem w roku objętym informacją - 2059
B. Liczba pozostałych spraw do rozstrzygnięcia na koniec roku - 114
C. Sposób rozstrzygnięcia:
Lp. |
Określenie rodzaju rozstrzygnięcia |
Ilość spraw |
1. |
Sprawy rozstrzygnięte w formie decyzji i postanowień w sposób pozwalający na ocenę prawidłowości orzeczenia organu I instancji w tym: |
|
- decyzje utrzymujące w mocy zaskarżone decyzje ( art. 138 § 1 pkt. 1 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt. 1 Ordynacji podatkowej) |
919 | |
- decyzje zmieniające decyzje organu I instancji i orzekające co do istoty sprawy oraz uchylające decyzje organu I instancji i umarzające postępowanie ( art. 138 § 1 pkt. 2 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt. 2a Ordynacji podatkowej) |
91 | |
- decyzje uchylające decyzje organu I instancji w całości i przekazujące sprawy do ponownego rozpatrzenia, jeżeli decyzja organu I instancji została wydana z naruszeniem przepisów art. 240 lub 247 Ordynacji podatkowej ( art. 233 § 1 pkt. 2 b Ordynacji podatkowej)
|
- | |
- decyzje uchylające decyzje organu I instancji i przekazujące sprawy do ponownego rozpatrzenia ( art. 138 § 2 Kpa oraz art. 233 § 2 Ordynacji podatkowej)
|
455 | |
|
|
2. |
- decyzje odmawiające stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznych (art. 156 – 158 Kpa oraz art.. 247 – 251 Ordynacji podatkowej) |
17 | |
- decyzje stwierdzające nieważność decyzji organu I instancji oraz decyzje stwierdzające wydanie decyzji przez organ I instancji z naruszeniem prawa ( art. 157 – 158 Kpa oraz art. 247 – 251 Ordynacji podatkowej) |
39 | ||
sprawy rozstrzygnięte w inny sposób, w tym: |
|
66 | |
- stwierdzenie niedopuszczalności odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania ( art. 134 Kpa, oraz art. 228 Ordynacji podatkowej) | |||
- zawieszenie postępowania ( art. 97 i 98 Kpa oraz art. 201 i 204 Ordynacji podatkowej) |
14 | ||
- umorzenie postępowania odwoławczego ( art. 138 § 1 pkt. 3 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt. 3 Ordynacji podatkowej) |
17 | ||
- odmowa wznowienia postępowania ( art. 149 § 3 Kpa oraz art. 242 § 3 Ordynacji podatkowej) |
1 | ||
- odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji ( art. 157 § 3 Kpa oraz art. 249 § 3 Ordynacji podatkowej) |
11 | ||
- decyzje wydane po wznowieniu postępowania tj. odmawiające uchylenia decyzji, uchylającej i rozstrzygające o istocie sprawy oraz decyzje stwierdzające wydanie decyzji przez organ I instancji z naruszeniem prawa ( art. 151 Kpa oraz art. 245 Ordynacji podatkowej) |
85 |
3. |
postanowienia wydane w wyniku rozpatrzenia zażaleń na bezczynność organu w tym: 11 | |
uznające zażalenia za uzasadnione |
3 |
I. Liczba orzeczeń w sprawie opłat za użytkowanie wieczyste, ogółem -120
-------------------------------------------------------------------------------------------
A. Charakterystyka orzeczeń:
Lp. |
Sposób załatwienia wniosków |
Ilość Spraw |
1. |
oddalenie wniosku |
4 |
2. |
ustalenie wypowiedzenia za uzasadnione w mniejszej wysokości i ustalenie opłaty |
1 |
3. |
ugoda |
110 |
4. |
stwierdzenie uchybienia terminu do złożenia wniosku |
2 |
5. |
umorzenie postępowania ---------------------------------------------------------------------------------------- stwierdzenie bezpodstawności ( nieskuteczności wypowiedzenia) |
2 ---------- 1
|
B. Liczba sprzeciwów od orzeczeń Kolegium - 3
C. Liczba spraw pozostałych do rozstrzygnięcia przez Kolegium 41
VII. Liczba decyzji i postanowień Kolegium zaskarżonych w roku
---------------------------------------------------------------------------------------------------
do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, ogółem - 234 ------------------------------------------------------------------------------------
wskaźnik zaskarżalności do ogólnej liczby podjętych
- wskaźnik zaskarżalności w stosunku do ogólnej liczby podjętych
rozstrzygnięć podlegających zaskarżeniu - 9,1%
VIII. Liczba skarg na bezczynność Kolegium skierowana do
Wojewódzki Sądu Administracyjnego, ogółem: - -
--------------------------------------------------------------------------------------------
X. Liczba spraw rozpoznanych w roku objętym informacją
przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, ogółem - 151
-------------------------------------------------------------------------------
A. Rozstrzygnięcia Sądu dotyczące skarg na decyzje ( postanowienia)
Kolegium:
Lp. |
Sposób załatwienia skarg |
Ilość spraw |
1. |
odrzucenie skargi |
4 |
2. |
oddalenie skargi |
68 |
3. |
uchylenie decyzji lub postanowienia |
62 |
4.. |
stwierdzenie nieważności decyzji lub postanowienia |
3
|
5. |
stwierdzenie niezgodności z prawem decyzji lub postanowienia |
- |
6. |
umorzenie postępowania |
14 |
B. Rozstrzygnięcia Sądu
B. Rozstrzygnięcia Sądu dotyczące skarg na bezczynność Kolegium:
Lp. |
Sposób załatwienia skarg |
Ilość spraw |
1. |
odrzucenie skargi |
- |
2. |
oddalenie skargi |
- |
3. |
zobowiązanie do dokonania czynności, wydania aktu |
1 |
4. |
umorzenie postępowania |
- |
/* w tym punkcie ujęte zostały łącznie wszystkie skargi rozpatrzone przez WSA w roku objętym informacją, bez względu na to, kiedy skarga została złożona do Sądu.
X. Wybrane problemy orzecznictwa
-------------------------------------------------------
Orzeczenia Samorządowego Kolegium Odwoławczego, zgodnie z treścią przepisu art. 17 ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych, zapadają po przeprowadzeniu rozprawy lub na posiedzeniu niejawnym.
Rozstrzygnięcia Kolegium wydawane są w formie decyzji lub postanowień, a w przypadku sprawy o ustalenie wysokości opłaty rocznej- w formie orzeczeń. Analiza treści odwołań i wniosków złożonych do Kolegium w 2004r. pozwala na stwierdzenie, że organy I instancji w dalszym ciągu nie wykonują możliwości przewidzianych w art. 132Kpa – tj. nie wydają nowych decyzji, w których uchylają lub zmieniają zaskarżone decyzje.
Z kolei przyczynę powodującą uchylenie decyzji administracyjnych najczęściej stanowiły:
- nieprzestrzeganie przez organ i instancji ustawowych wymogów w
zakresie postępowania dowodowego,
- niezachowanie wymogu umożliwienia stronie czynnego udziału w
każdym stadium postępowania,
- braki w uzasadnieniu decyzji (art. 107 § 3 Kpa).
Obok uchybień proceduralnych Kolegium stwierdza liczne przypadki
naruszenia prawa materialnego. Przyczyn tego stanu rzeczy upatrywać można w częstych zmianach przepisów, powodujących z natury rzeczy
powstanie nowych sytuacji, w których organy I instancji wydają decyzje administracyjne, braku jednolitego orzecznictwa i powszechnie obowiązującej wykładni.
Szczególnego rodzaju instytucję w pracach Kolegium, wprowadzoną przepisami ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi stanowi możliwość wniesienia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Z prawa tego Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w roku 2004 skorzystało w 23 sprawach.
W skargach tych Kolegium zarzucając Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gdańsku naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię, wskazało na nie dającą się do zaakceptowania w państwie prawa sytuację, w której to obowiązek podatkowy ciążący na tym samym podatniku uzależniony jest od miejsca położenia nieruchomości ( w identycznych sprawach dotyczących tego samego podatnika Wojewódzkie Sądy Administracyjne w Gdańsku i Szcze- cinie wydały wykluczające się wyroki ).
1. Podatki i opłaty lokalne.
W sprawach podatkowych w roku 2004 odnotowano spadek wpływu odwołań w porównaniu z rokiem 2003 i nieznaczny wzrost w porównaniu do roku 2002.
W 2004r. na posiedzeniach rozpatrzono 418 spraw ( 31 pozostałych z 2003r. ) Na rok 2005 pozostało do załatwienia 11 spraw.
Zespół ds. podatków i opłat lokalnych z ogólnej liczby 418 rozpatrzonych spraw wydał 401 orzeczeń w formie decyzji, i tak
158 decyzji utrzymano w mocy , uchylono i przekazano do ponownego rozpatrzenia 131 decyzji , w 8 sprawach odmówiono wstrzymania wykonania decyzji. Orzekano też o stwierdzeniu nieważności decyzji, odmowie przywrócenia terminu, uchybienie terminu do wniesienia odwołania itp. Natomiast 17 spraw załatwiono w inne formie.
W okresie sprawozdawczym, tak jak i w poprzednich latach, w sprawach podatkowych najwięcej problemów występuje z ustaleniem wysokości podatku, szczególnie z ustaleniem zróżnicowanych stawek podatku od nieruchomości.
Tak duża liczbę odwołań w sprawie wymiaru podatków należy tłumaczyć zmianą przepisów ustaw o podatkach lokalnych. Od sklasyfikowania gruntów w ewidencji gruntów i budynków zależy, jakim podatkiem: od nieruchomości, rolnym czy leśnym jest objęty od 1 stycznia 2003r. dany grunt. Jeśli zostanie zakwalifikowany jako użytek rolny, także gdy jest to grunt zabudowany, jest obciążany dużo niższym od podatku od nieruchomości podatkiem rolnym. Tylko wówczas, gdy grunt sklasyfikowany jako użytek rolny albo jako las jest zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej, podlega podatkowi od nieruchomości. To spowodowało, że wielu podatników, którzy dotychczas płacili podatek rolny, zostali obciążeni podatkiem od nieruchomości, co znalazło swoje niezadowolenie poprzez wniesienie
odwołań od tych decyzji wymiarowych.
Wystąpiły również odwołania, choć w niewielkim stopniu, w których podatnicy nie zgadzali się z decyzjami organów podatkowych
nieuznających wyłączenia z zakresu przedmiotów opodatkowania związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, gdy przedmiot ten nie jest i jednocześnie nie może być wykorzystywany do prowadzenia działalności gospodarczej z „ tzw. względów technicznych” .
Zagadnienie to, pomimo przedstawionej przez Ministerstwo Finansów wykładni przepisu art. 1a ust.1 pkt. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, nadal budzi liczne wątpliwości w tym zakresie tak podatników, jak i organów podatkowych.
Dużą liczbę stanowią odwołania od decyzji odmawiających umorzenia zaległości podatkowych. W tych sprawach składy orzekające, tak jak w poprzednich latach, napotykają na trudności w ocenie zasadności decyzji organów podatkowych gmin. Szczególnie wyjątkowy charakter tych przepisów, umożliwiający organom podatkowym stosowanie tych ulg wymaga wyczerpującego uzasadnienia na podstawie zebranych dowodów w sprawie.
Z kolei uznaniowy charakter tych przepisów sprawia, że w decyzjach nie zawsze przepisy procedury są zachowane, co powoduje uchylenie decyzji i przekazywanie tych spraw do ponownego rozpatrzenia.
Powtarzające się uchybienia w sprawach podatkowych to: braki w materiale dowodowym, nie wyjaśnienie wszystkich istotnych dla sprawy okoliczności, niestaranne uzasadnienia decyzji odmownych.
Dostrzega się natomiast wyraźną poprawę w zakresie zapewnienie stronom możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym zabranym w sprawie ( art. 200 Ordynacji podatkowej). Uchybienia w tej materii zdarzały się zupełnie wyjątkowo.
Zdarza się, że organy podatkowe przy przekazywaniu akt sprawy nie wykonują obowiązku ustosunkowania się do przedstawionych w odwołaniu zarzutów. Obowiązek ten wynika z art. 227 Ordynacji podatkowej .
Wpływ odwołań w sprawach wymiaru podatków dotyczył w przeważającej części stosowania podwyższonych stawek podatku od gruntów i budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podatnicy, szczególnie osoby fizyczne, kwestionowali decyzje w sprawie opodatkowania m.in. dróg podatkiem od nieruchomości.
W tych sprawach w przeważającej części, decyzje samorządowych organów podatkowych były prawidłowe.
2. Gospodarka nieruchomościami, ochrona środowiska.
Rokroczny wpływ spraw w zakresie aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste jest dość nierównomierny, co wiąże się ze zróżnicowanymi możliwościami gmin dokonywania aktualizacji w danym roku. Gminy ze względu na koszty dokonywania aktualizacji nie korzystają z uprawnień przyznanych im w art. 77 ustawy o gospodarce nieruchomościami do corocznej aktualizacji, dokonując jej w cyklach kilku, najczęściej 5 – letnich.
Koszt sporządzenia operatu szacunkowego przez rzeczoznawcę majątkowego ma pośredni związek z orzeczeniem Kolegium w przypadku braku ugody między wypowiadającym wysokość opłaty organem a stroną. W sytuacji niewielkiej wartości nieruchomości, z którą związana jest wysokość opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, stronie nie opłaca się przedstawienie własnego dowodu w postaci operatu.
Uwzględnienie postulatów strony jest w tej sytuacji bardzo
utrudnione.
Najczęściej podnoszone zarzuty w tych postępowaniach to zawyżenie wartości gruntu, oraz zbyt duży, jak na możliwości finansowe zobowiązanych wzrost opłaty rocznej ( szczególnie w przypadku dokonywanych aktualizacji raz na kilka lat ).
W zakresie gospodarki nieruchomościami nadal dominowały sprawy
dotyczące przekształceń własnościowych, dokonywanych na podstawie ustawy z 26 lipca 2001r. o nabywaniu przez użytkowników wieczystych prawa własności nieruchomości, oraz jeszcze na podstawie ustawy z 04 września 1997r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności.
Charakterystyczny jest znaczny w porównaniu z latami ubiegłymi wpływ wniosków o stwierdzenie nieważności decyzji wydanych na podstawie ustawy z 04 września 1997r. spowodowany chęcią uzyskania nieodpłatnie prawa własności w oparciu o ustawę z 26 lipca 2001r.
Równoległe przez pewien okres obowiązywanie w.w ustaw spowodowało szereg problemów interpretacyjnych w tym np. pojęcia
„ nieruchomości zabudowanej na cele mieszkaniowe” rozumianego czasem jako nieruchomość umożliwiającą realizację funkcji mieszkaniowej, czasem jako nieruchomość na której rozpoczęto lub zakończono zabudowę mieszkaniową w rozumieniu art. 62 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, do w skrajnych przypadkach uznając za takową nieruchomość przeznaczoną pod zabudowę mieszkaniową.
Niektóre gminy wobec usunięcia przy okazji realizacji ustawy z 26 lipca 2001r. w art. 1 przymiotnika „ nieodpłatne” stoją na stanowisku, iż
intencją ustawodawcy było odpłatne ustanowienie prawa własności.
Problematyka ochrony środowiska była w pierwszych miesiącach 2004r. zdominowana przez sprawy dotyczące przeznaczenia gruntu rolnego do zalesienia, z których żadna nie mogła zostać załatwiona pozytywnie dla stron z uwagi na utratę w dniu 15.01.2004r. mocy obowiązującej ustawy z 8 czerwca 2001r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia.
W dalszej kolejności pod względem liczby odwołań były sprawy dotyczące zezwoleń na usunięcie drzew i krzewów, opłat za zezwolenia, kar pieniężnych za usunięcie drzew i krzewów. Ich liczba od lat utrzymuje się na zbliżonym poziomie. Nie zmienia się również charakter i treść sporów w tych sprawach.
W zakresie spraw z zakresu dostępu do informacji publicznej nie zaznaczyła się żadna istotna zmiana ilościowa czy jakościowa. W dalszym ciągu organy samorządowe mają trudności z rozróżnieniem co stanowi a co nie stanowi informacji publicznej.
Nadal też ponad 50% odwołujących się w tym zakresie stanowią radni gmin. Nowym elementem-ale coraz częściej występującym jest rozstrzyganie o zasadności odmowy udzielenia informacji w sytuacji, gdy żądana wiadomość umieszczona jest na stronie internetowej gminy.
III. Pomoc społeczna i dodatki mieszkaniowe.
W zakresie pomocy społecznej liczba spraw rozpatrzonych w 2004r. w porównaniu do roku 2003 zwiększyła się o 68,5%.
Niewątpliwie wpływ na to miało wejście w życie z dniem 1 maja 2004r. ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Tak jak w latach ubiegłych, w okresie sprawozdawczym duża liczba odwołań dotyczyła odmowy przyznania zasiłków celowych a także wysokości przyznanych świadczeń pieniężnych. Odwołujący się, którzy nie posiadali żadnego dochodu lub uzyskują dochód minimalny- niejednokrotnie niższy niż kryterium dochodowe - domagali się przyznania pomocy w takiej wysokości, która wystarczyłaby na pokrycie wszystkich kosztów utrzymania rodziny. Nie było to jednak możliwe, bowiem z uwagi na ograniczone środki pieniężne jakimi dysponowały organy pomocy społecznej, ich potrzeby mogły być zabezpieczone jedynie w niewielkim zakresie. Wystąpiły też przypadki odmowy udzielenia nawet minimalnej pomocy ze względu na występujący pod koniec każdego miesiąca brak tych środków. W tej sytuacji organy I instancji nie miały możliwości przyznawania zasiłków okresowych wyższych niż określone przez ustawodawcę koszty minimalne, gdyż tylko na takie zasiłki gminy w latach 2004-2006 otrzymywać będą dotacje celowe z budżetu państwa.
Przyznawanie niskich zasiłków celowych lub odmowa ich przyznania w pierwszych miesiącach roku wynikało ze zbyt późnego przekazywania dotacji na świadczenia obligatoryjne – zadania zlecone gminy ( zasiłki stałe, macierzyńskie, stałe wyrównawcze ) które były realizowane z funduszy gminy przeznaczonych na zadania własne.
Nieprecyzyjne przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych jak też brak regulacji szczególnej ( tak jak ma to miejsce w ustawie o pomocy społecznej ) dotyczące zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznych oraz zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, stanowiło wiele problemów organom I instancji w prawidłowej ich interpretacji, co skutkowało podjęciem wielu wadliwych rozstrzygnięć.
Ogromna ilość wydawanych przez organy pomocy społecznej decyzji w tym zakresie jak i dwukrotnie już znowelizowana ustawa o świadczeniach rodzinnych spowodowały, że orzeczenia organów I instancji zawierały zarówno błędy proceduralne jak i uchybienia w stosowaniu przepisów prawa materialnego.
W okresie sprawozdawczym liczba odwołań dotyczących
dodatków mieszkaniowych wzrosła o 52 %. Podobnie jak w latach poprzednich, wiele zastrzeżeń budziła odmowa przyznania dodatków w oparciu o art. 7 ust. 3 ustawy ( rażąca dysproporcja między niskimi dochodami wykazywanymi w złożonej deklaracji a faktycznym stanem
majątkowym wnioskodawcy). Przeprowadzone na tę okoliczność
wywiady środowiskowe w większości przypadków, wobec ich lakoniczności, nie miały wartości dowodu w rozpatrywanych sprawach. Nieprawidłowości te spowodowały konieczność uchylenia około 40% decyzji i przekazania do ponownego rozpatrzenia przez organy I instancji.
Kontrowersje budzi również art. 5 ust. 5 ustawy, który zezwala na przyznanie dodatków w sytuacji gdy udział pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej lokalu nie przekracza 60%. W praktyce trudno o takie mieszkanie, więc o przyznaniu dodatku mieszkaniowego przestaje decydować sytuacja materialna wnioskodawcy.
W dalszym ciągu odnotowano wiele odwołań dotyczących
wstrzymania wypłat przyznanych dodatków mieszkaniowych ze względu na nie opłacenie na bieżąco należności za zajmowany lokal mieszkalny.
4. Zagospodarowanie przestrzenne , drogi publiczne, ruch drogowy, zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych i inne.
Z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego w 2004r. nastąpił wzrost ilości spraw w stosunku do roku poprzedniego, co jest skutkiem objęcia orzecznictwem poszerzonego kręgu problemów ( np. decyzje o warunkach zabudowy związane ze zmianą sposobu użytkowania obiektów budowlanych). Ilość rozstrzygnięć utrzymujących w mocy decyzje organów I instancji kształtowała się na poziomie 2003r., przy istnieniu określonych nieprawidłowości w zakresie ustalania warunków zabudowy czy lokalizacji inwestycji celów publicznych. W szczególności Kolegium zauważa, że w postępowaniu obejmującym wydawanie decyzji związanych z tymi sprawami organy nie dokonały rzetelnych analiz funkcji oraz cech zabudowy i zagospodarowania terenu w aspekcie przesłanek określonych w art. 61 ust. 1-5 ustawy z 27.03.2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz wymogów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26.08. 2003r. w sprawie zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadkach braku planu miejscowego.
Miały miejsce także przypadki naruszenia art. 60 ust. 4 w/w ustawy, gdzie zaniechano obowiązkowego sporządzania projektu decyzji o ustaleniu warunków zabudowy przez osobę wpisana na listę izby samorządu zawodowego urbanistów lub architektów.
Ponadto celem ominięcia rygorów, o których mowa w art. 60 ust. 1 pkt.1-5 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zamierzenia budowlane kwalifikowano jako inwestycję celu publicznego ( gdzie nie obowiązuje np. zasada tzw. dobrego sąsiedztwa), gdy tymczasem zamiar taki wymagał ustalenia warunków zabudowy.
W dalszym ciągu brak było zgody co do rozstrzygnięć dotyczących lokalizacji urządzeń telefonii komórkowej i siłowni wiatrowych. Kwestionowanie i protesty wobec ustaleń planów miejscowych doprowadziły np. do wycofanie się gminy z zamiarem budowy tzw. farmy wiatrowej ( gm. Ustka).
Oceniając obowiązujący aktualnie porządek prawny w tym zakresie należy stwierdzić, że ustawa z 27.03.2003r. wprowadziła rzeczywiście wiele niezmiernie istotnych zmian. Niestety, część z nich zasługuje na zdecydowaną krytykę. Pomijając kwestie braków legislacyjnych w ustawie wprowadzono wiele rozwiązań, które pomimo krótkiego czasu obowiązywania skutecznie utrudniają działania inwestorów.
Na podstawie art. 87 ust. 3 ustawy obowiązujące w dniu wejścia jej w życie plany miejscowe uchwalone przed o1.01.1995r. wygasły w dniu 31.12.2003r. Problem ten jest istotny ponieważ w konsekwencji znaczna część atrakcyjnych terenów została pozbawiona planów przestrzennych, co niewątpliwie utrudni procesy budowlane.
W takich sytuacjach warunki zabudowy i zagospodarowania terenu ustala się w drodze decyzji administracyjnej ( także warunki lokalizacji inwestycji celów publicznych). Jak wynika z praktyki uzasadnienie takiej decyzji jest w istocie kłopotliwe i może nastąpić jedynie w przypadku łącznego spełnienia warunków określonych ustawą. Takim warunkiem budzącym kontrowersje, jest wymóg by co najmniej jedna działka sąsiednia dostępna z tej samej drogi publicznej była zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech i wskaźników kształtowania zabudowy. Stan taki wskutek realizacji zasady kontynuacji istniejącej zabudowy, zdaniem Kolegium może doprowadzić do sytuacji, gdzie dany teren zabudowy będzie wyłącznie np. budynkami mieszkalnymi, bez niezbędnych dla społeczności lokalnej budynków innego rodzaju. Ustawa nie precyzuje także, czy teren po drugiej stronie drogi jest terenem sąsiednim czy nie. Teoretycznie możliwa jest też sytuacja, że właściciel danej nieruchomości sąsiaduje z kilkoma niezabudowanymi lub zabudowanymi w odmienny od zamiaru sposób nieruchomościami. Daje to szerokie pole do swobodnej interpretacji organom wykonującym ustawę.
Pozostała problematyka orzecznictwa związana była tak jak w roku poprzednim ze szczególnym korzystaniem z dróg ( tzw. zajmowaniem pasa drogowego), ewidencją działalności gospodarczej, rejestracją pojazdów oraz cofania i zatrzymania praw jazdy.
Generalnie w tym zakresie nastąpił wzrost spraw kierowanych do Kolegium.
W sprawach dotyczących zajęcia pasa drogowego na uwagę zasługują działania związane z samowolnym ustawieniem reklam czy wykonaniem nasadzeń drzew, a także z kwestionowaniem wysokości opłat za zajęcie pasa drogowego i wysokość opłat karnych w tym zakresie.
Szeroką dyskusję wywołała interpretacja art. 40 ust.3 ustawy o drogach publicznych dotycząca opłat za zajęcie pasa drogowego. Organy naczelne ( Minister Infrastruktury ) oraz organy samorządowe wykonujące ustawę ( wójtowie, burmistrzowie ) prezentują pogląd, iż opłaty te należy wnosić corocznie. Zdaniem Kolegium wykładnia gramatyczna tego przepisu ( „ za zajęcie pasa drogowego pobiera się opłatę „ ) prowadzi do oczywistego wniosku, że jest to opłata o charakterze jednorazowym .
W sprawach związanych z prawem drogowym odwołania dotyczyły przede wszystkim odmowy rejestracji pojazdów, która była skutkiem przerobienia znaków identyfikacyjnych części pojazdu oraz odmowy wydania prawa jazdy w czasie jego wymiany.
W kategorii spraw związanych z ewidencją działalności gospodarczej mieliśmy do czynienia z kwestionowaniem terminów wykreślenia z ewidencji tej działalności oraz odmową wydania pozwoleń ( licencji) na zarobkowy przewóz osób lub towarów w związku niespełnieniem wymogów ustawy z 6 września 2001r. o transporcie drogowym.
W sprawach obejmujących wydawanie decyzji zezwalających na sprzedaż napojów alkoholowych rozpoznanych w 2004r. nie wystąpiły nowe zjawiska, które rzutowałyby na orzecznictwo Kolegium. Obserwowano natomiast kontynuację procesów, które odnotowano już w latach ubiegłych.
Przeważały w nich dwie kategorie spraw rozstrzyganych w II instancji. Pierwszą stanowiły odwołania od decyzji odmawiających wydania zezwolenia, cofających lub stwierdzających wygaśnięcie zezwolenia, albo kwestionujących warunki samych zezwoleń.
Druga kategoria obejmowała zażalenia na opinie wydawane prze gminne komisje ds. rozwiązywania problemów alkoholowych, które wydawane są w formie zaskarżalnego postanowienia. Opinie te stanowią niezbędny warunek, zgodnie z art. 18 ust. 3a ustawy o wychowaniu w trzeźwości(…), do wydania przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Negatywna opinia uniemożliwia podjęcie pozytywnej decyzji. Występowały również rozstrzygnięcia o charakterze proceduralnym np. zażalenia na nie załatwienie w terminie sprawy wydania zezwolenia czy też stwierdzenia uchybienia terminu.
Decyzje, które uchylono wraz z przekazaniem sprawy do ponownego rozpatrzenia dotyczyły przede wszystkim cofnięcia zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Przyczyna tych rozstrzygnięć był brak stwierdzenia wystąpienia przesłanek do cofnięcia ( określonych w art. 18 ust. 10 ustawy ) bądź też nie zasięgnięcie opinii właściwej komisji. Pojawiło się także zjawisko cofania wszystkich rodzajów zezwoleń posiadanych przez dany podmiot w przypadku stwierdzenia podstaw cofnięcia tylko jednego z nich. Postanowienia natomiast, które uchylono przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia dotyczyły działań podejmowanych przez gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych.
Powodem takich orzeczeń było z reguły sformułowanie opinii w oparciu o zgodność wniosku z ustawą a nie uchwałami rady gminy, co spowodowało przekroczenie kompetencji komisji, określonych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Kwalifikując poniższą informację do kategorii „ ciekawostek” Kolegium informuje, że utrzymało w mocy decyzje organu I instancji stwierdzającą wygaśnięcie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych dużemu przedsiębiorcy z branży turystyczno-wypoczynkowej.
Podstawę tego rozstrzygnięcia było nie wniesienie w terminie raty opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, o której mowa jest w art. 111 ustawy o wychowaniu w trzeźwości (…).
W sprawie stanowiącej przedmiot rozstrzygania przedsiębiorca dokonał wpłaty w kasie urzędu gminy w dniu następnym po wskazanym w ustawie. Utrzymując decyzję w mocy Kolegium było świadome faktu, że gdyby w dniu poprzednim dokonał wpłaty np. na poczcie, termin byłby zachowany, ale pieniądze na rachunku gminy znalazłyby się później, niż osobiście dokonana wpłata w kasie urzędu. W tle tej sprawy pozostaje wątpliwość, czy tak znikome uchybienie przedsiębiorcy winno skutkować tak daleko idącymi konsekwencjami.
W 2004r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku obradowało czterokrotnie na Zgromadzeniach Ogólnych.
Dnia 18 marca 2004r. Zgromadzenie Ogólne poświęcono przyjęciu informacji o działalności za rok 2003. Tematykę Zgromadzeń Ogólnych, które odbyły się w dniach 29 kwietnia 2004r. i 26 maja 2004r. stanowiły sprawy związane z wyborami nowych pozaetatowych członków Kolegium. Dnia 27 XII.2004r. w trakcie obrad Zgromadzenia Ogólnego omówione zostały problemy działalności orzeczniczej w kończącym się roku oraz zagadnienia obejmujące zmiany w ustawie o samorządowych kolegiach odwoławczych.
Ważnym zagadnieniem w działalności pozaorzeczniczej Kolegium było podejmowanie działań na rzecz podnoszenia orzecznictwa administracyjnego organów I instancji oraz podnoszeniu kwalifikacji i poziomu wiedzy prawniczej przez członków i pracowników Kolegium.
Osiągnięciu tych celów służył między innymi udział członków Kolegium w sympozjach i konferencjach organizowanych przez Krajową Reprezentację Samorządowych Kolegiów Odwoławczych. Zagadnieniem tym poświęcono m. innymi obrady Krajowej Reprezentacji Samorządo-
wych Kolegiów Odwoławczych, których gospodarzem było Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w dniach 15 – 17 maja 2004r.