Informacja za 2021r.

[i]  -  patrz  pkt 1.  ppkt 1.2. ,

[ii] - dot. spraw, które wpłynęły do SKO w roku objętym informacją, a do których zastosowanie mają przepisy Ppsa tj. m.in. skargi, skargi kasacyjne, zażalenia i inne, wykonywane w trybie tej ustawy – patrz m.in. przyp.11;

[iii] - decyzje (postanowienia) kończące postępowanie odwoławcze (zażaleniowe) prowadzone przed SKO jako organem II instancji (w tym art. 134 Kpa) oraz inne wydane w tym postępowaniu np. zawieszenie postępowania – art. 97 § 1 i 98 Kpa lub art. 201 § 1 i art. 204 § 1 Op ;

[iv] - decyzje (postanowienia) kończące postępowanie prowadzone po wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wydane przez SKO w trybie art. 127 § 3 Kpa oraz decyzje (postanowienia) kończące postępowanie odwoławcze (zażaleniowe) prowadzone przed SKO jako organem II instancji w trybie art. 221 Op ;

[v] - decyzje (postanowienia) wydane przez SKO jako organ I instancji np. w postępowaniu dot. stwierdzenia nieważności (art. 156 § 1 Kpa oraz art. 247 § 3 Op) lub wznowienia postępowania (art. 145 § 1 Kpa oraz art. 240 § 1 Op), postanowienia wydane w trybie art. 65 § 1, art. 66 § 1 i 3 Kpa, art. 169 § 4 Op  oraz inne wydane w tych postępowaniach np. zawieszenie postępowania – art. 97 § 1 i 98 Kpa lub art. 201 § 1 i art. 204 § 1 Op ;

[vi]  - np. postanowienia dot. sporów kompetencyjnych (art. 22 § 1 pkt 1 Kpa), wyznaczenia organu wskutek wyłączenia (art.25-27 Kpa oraz art.130 i 132 Op), dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu (art.31§ 2 Kpa), odmowy przywrócenia terminu (art. 59 § 1 i 2 Kpa), odmowy udostępnienia akt ( art. 74 § 2 Kpa oraz art. 179 § 2 Op), wniosku o wyjaśnienie, uzupełnienie oraz sprostowanie (art.113 Kpa oraz art.213 i 215 Op), wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji (art.224 § 3 pkt 2 Op), opłat i kosztów postępowania (dział IX Kpa);

[vii]  -  dot. również postanowień zgodnie z art. 144 Kpa oraz art. 239 Op

[viii]  -  dot. również postanowień zgodnie z art. 126 Kpa oraz art. 219 Op

[ix] -  dot. spraw, które nie zostały załatwione przez SKO w roku objętym informacją ;

[x]  - liczba skarg skierowanych do sądu w stosunku do ogólnej liczby podjętych przez kolegium w roku objętym informacją rozstrzygnięć podlegających zaskarżeniu;

[xi]  - obejmuje inne sprawy prowadzone przez Kolegium w trybie przepisów Ppsa np. wezwanie do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3), wniosek o sprostowanie omyłki pisarskiej (art. 156), wniosek o uzupełnienie wyroku (art. 157), wystąpienie o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego (art. 15 § 1 pkt 4 w zw. z art. 4), wniosek o zawieszenie postępowania przed sądem i o podjęcie zawieszonego postępowania (art. 123-131) czy wznowienie postępowania (art. 270) itd. ;

INFORMACJE DODATKOWE I WNIOSKI

1. Wybrane problemy z orzecznictwa Kolegium.

P o d a t k i   i   o p ł a t y   l o k a l n e

            W sprawach podatkowych w roku 2021 odnotowano w orzecznictwie przede wszystkim problemy natury proceduralnej, choć występowały także problemy z interpretacją przepisów materialnego prawa podatkowego.

            Liczną grupę uchylanych decyzji stanowiły sprawy udzielania ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych (w szczególności umarzania zaległości podatkowych). Chodzi głównie o sposób rozumienia niedookreślonych pojęć zawartych w art. 67a Ordynacji podatkowej „ważny interes podatnika” oraz „interes publiczny”. Daje się zauważyć praktyka niedostatecznego wyjaśnienia okoliczności świadczących (zdaniem organów I instancji) o braku istnienia wymienionych wyżej przesłanek. Pod tym względem wiele decyzji podatkowych cechowały poważne braki w uzasadnieniu faktycznym i prawnym. W omawianych sprawach organy podatkowe I instancji bardzo często w sposób niewystarczający określały sytuację majątkową podatnika, która, ich zdaniem, pozwala na wywiązanie się z zobowiązań bez konieczności zastosowania instytucji umorzenia. Zdarzało się także, że organy podatkowe w ogóle nie odnosiły się do kwoty zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę. Można także zaobserwować trudności przy stosowaniu ulg w stosunku do przedsiębiorców w oparciu o art. 67b Ordynacji podatkowej.

            Zarówno w sprawach stosowania ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych, jak i sprawach wymiaru zobowiązań (gdy stan faktyczny uległ zmianie w porównaniu do roku poprzedniego) zdarzało się, że organy podatkowe nie stosowały dyspozycji w art. 165 i 200 Ordynacji podatkowej. Postępowania podatkowe wszczynane były z urzędu, lecz z pominięciem wydania stosownego postanowienia, a podatnicy nie byli zawiadamiani o możliwości wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego.

            Jeśli chodzi o wymiar zobowiązań obciążających przedmioty opodatkowania stanowiące współwłasność kilku osób, powodem uchylania decyzji organów I instancji bywało pomijanie niektórych współwłaścicieli (podatników) i kierowanie decyzji tylko do niektórych z nich. W braku informacji nt. śmierci podatnika organom podatkowym zdarzało się też kierować decyzje podatkowe do osób zmarłych.

            Należy zwrócić również uwagę na częste błędne zastosowanie instytucji nadzwyczajnego wzruszenia decyzji ostatecznej głównie poprzez zmianę decyzji ostatecznej i wznowienie postępowania podatkowego. Pojawiały się przypadki, iż w razie zmiany okoliczności faktycznych mających miejsce po doręczeniu decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe, organ podatkowy wznawiał postępowanie zamiast zastosować tryb uregulowany w art. 254 Ordynacji podatkowej.

            Na uwagę zasługują także zagadnienia opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Najczęstsze spory interpretacyjne dotyczyły opodatkowania gruntów i budynków znajdujących się w posiadaniu przedsiębiorcy.

W tych sprawach w części, decyzje samorządowych organów podatkowych pierwszej instancji nie były prawidłowe z uwagi na budzące wątpliwości interpretacyjne ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz zmianę wcześniejszej linii orzeczniczej sądów administracyjnych.

Pojawiła się także znaczna grupa spraw dotycząca zwrotu nadpłat w podatku od nieruchomości, których zwrotu domagały się jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, po uiszczeniu należnego podatku za 2018r. Problemem występującym w tej grupie spraw była kwestia określenia wysokości zobowiązania podatkowego, wynikająca z art. 73 § 4a Ordynacji podatkowej.

Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne.

          W roku 2021 zakres postępowań prowadzonych na gruncie ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2021r., poz. 741 ze zm.) objął ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz ustalenia warunków zabudowy dla terenów, dla których brak jest obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Sprawy te w znacznym zakresie mają charakter konfliktogenny i prowadzone są wielokrotnie przy udziale kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu podmiotów, którym przysługuje przymiot stron, co skutkuje długotrwałością postępowań.

W sprawach o ustalenie warunków zabudowy w roku 2021, podobnie jak w roku ubiegłym, zaobserwowano, iż  organy I instancji wyznaczały granice obszaru analizowanego w sposób zgodny z wytycznymi zawartymi w § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 26 sierpnia 2003r. w sprawie sposobu ustalenia wymagań dotyczących nowej zabudowy w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. Nr 164, poz. 1588 ze zm.). Problemem natomiast była kwestii oceny spełnienia warunku kontynuacji funkcji zabudowy w obszarze analizowanym (możliwość wprowadzenia nowej funkcji lub funkcji uzupełniającej istniejącą zabudowę oraz współistnienie zabudowy zagrodowej z zabudową mieszkaniową jednorodzinną). Istotną zmianą było utrwalenie się jednolitej linii orzeczniczej w kwestii braku możliwości ustalania warunków zabudowy dla inwestycji planowanej na części działki ewidencyjnej. Kolegium stanowczo zwracało uwagę, iż odejście od powyższej zasady jest możliwe wyjątkowo, powołując się w tym względzie na stanowisko doktryny oraz w orzecznictwa (zob. wyrok NSA z dnia 16 stycznia 2018r., sygn. akt II OSK 743/17 oraz Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Komentarz, pod red. M. Wierzbowskiego i A. Plucińskiej-Filipowicz, wyd. drugie, Wolters Kluwer, s. 623; patrz także: wyrok NSA z dnia  9 lipca 2015r., sygn. akt II OSK 491/14 oraz wyrok NSA z dnia 5 września 2019r. sygn. akt II OSK 2447/17,  gdzie za dopuszczalne uznano wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla części działki, która w pozostałej części jest objęta planem miejscowym).

W odniesieniu do decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego rozstrzygnięcia organów I instancji podlegały weryfikacji w zakresie niewystarczającego wykazania podstaw prawnych do odmowy ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego lub co do nieprawidłowości w zakresie dokonania analizy kwalifikacji planowanego przedsięwzięcia przy uwzględnieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016r. poz. 71), w szczególności w odniesieniu do przedsięwzięć polegających na budowie stacji bazowych telefonii komórkowych.

Pomoc społeczna, świadczenia rodzinne, oświata ( stypendia, pomoc materialna ) dodatki mieszkaniowe, sprawy socjalne.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w 2021r. odnotowało wzmożony wpływ spraw w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, gdzie podstawą odmowy było to, że nie jest spełniona przesłanka wynikająca z art. 17 ust. 1b. ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003r. (tekst jednolity z dnia 9 grudnia 2019 r. Dz.U. z 2020 r. poz. 111), w którym unormowano, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

Konsekwentnie tak jak w 2020r. Kolegium przyjęło stanowisko, że nie jest dopuszczalne oparcie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na tej części przepisu art. 17 ust. 1 b u.ś.r., która została przez Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13 uznana za niezgodną z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, zgodne z jednolitym obecnie orzecznictwem sądów administracyjnych, według którego wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. (K 38/13) przesądza o tym, że organy rozpoznając wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego złożony przez opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej mają obowiązek zbadać, czy wnioskodawca spełnia warunki do przyznania tego świadczenia określone w art. 17 ustawy, tj. z wyłączeniem tej części tego przepisu, która z dniem 23 października 2014 r. została przez Trybunał Konstytucyjny ostatecznie uznana za niekonstytucyjną.

Podkreślenia przy tym wymaga, że przy wydawaniu po raz kolejny decyzji przez organy pierwszej instancji i związania stanowiskiem i wytycznymi Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku w kwestii interpretacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13, organy dokonują interpretacji wbrew tym wytycznym. W świetle powyższego postuluje się do prawodawcy o dokonanie nowelizacji przepisów regulujących świadczenie pielęgnacyjne. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku przyznaje to świadczenie zgodnie z wyżej wymienionym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego oraz orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Pojawiły się trudności wynikające z przygotowaniem akt administracyjnych przekazywanych do Kolegium, nie spełniają wymagań co do sposobu dokumentowania i gromadzenia materiałów w postępowaniu administracyjnym, brak jest należytego uporządkowania, ponumerowania i trwałego połączenia akt. W wielu sprawach Kolegium stwierdza, że materiał dowodowy zgromadzony przez organ I instancji jest niepełny, brakuje należycie przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego, a przedstawiane w wywiadach środowiskowych ustalenia nie pozwalają na podjęcie rozstrzygnięcia o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego.

Gospodarka nieruchomościami.

W dalszym ciągu, podobnie jak w latach poprzednich najliczniejszą grupę spraw rozstrzyganych przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w trybie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz. U. 2021 poz. 1899) stanowiły odwołania od decyzji ustalających opłaty adiacenckie z tytułu wzrostu wartości nieruchomości, w związku z ich podziałem oraz w związku z wybudowaniem urządzeń infrastruktury technicznej, w tym z urządzeniem drogi. Mniejsza liczba rozstrzygnięć dotyczyła opłat z tytułu wzrostu wartości nieruchomości wynikających z uchwalenia planu miejscowego i zbycia nieruchomości. W orzecznictwie organów pierwszej instancji podstawowym uchybieniem w wyżej wskazanym zakresie jest jedynie pobieżna ocena operatu szacunkowego w uzasadnieniu wydanej decyzji. W dalszym ciągu do rzadkości należy również przekazanie zastrzeżeń strony rzeczoznawcy majątkowemu celem ustosunkowania się do zarzutów.

Liczną grupę spraw stanowiły również odwołania od decyzji zatwierdzających podziały nieruchomości.

Ochrona środowiska, ochrona przyrody oraz sprawy związane z gospodarką odpadami.

Ochrona przyrody:

         W roku 2021 praktycznie wszystkie postępowania prowadzone na gruncie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody dotyczyły wydawania zezwoleń na wycinkę drzew, wyrażania sprzeciwów od zamiaru dokonania usunięcia lub nakładania kar za tę wycinkę bez wymaganej prawem decyzji. W przypadku zezwoleń na dokonanie wycinki, z uwagi na stan prawny obowiązujący od 17 czerwca 2017 r. (dzień wejścia w życie ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody, Dz. U. z 2017 r., poz. 1074), sprawy rozpatrywane w 2020 r. miały w zasadzie taki sam charakter, jak w latach poprzednich. Problematyczne pozostają sprawy związane z uszkodzeniem i zniszczeniem drzew, wobec braku jednoznacznego uregulowania przez ustawodawcę sytuacji, w których dokonane zmiany mają miejsce w innych częściach niż korona. Mechaniczne przekształcenia w systemie korzeniowym, nawet w przypadku wydawania w postępowaniach opinii przez biegłych, często nie są możliwe do jednoznacznego zaklasyfikowania i określenia, czy w danym przypadku doszło do zniszczenia powodującego konieczność nałożenia kary na sprawcę.

         Ochrona środowiska:

W zakresie ochrony środowiska większość spraw prowadzonych przez Kolegium dotyczyła ustalenia środowiskowych uwarunkowań dla inwestycji w oparciu o ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. W toku rozpatrywania tych spraw zauważalne stały się dwie tendencje:

1. organy uzgadniające (przede wszystkim regionalny dyrektor ochrony środowiska), coraz częściej odstępują w wydawanych opiniach od stwierdzenia konieczności przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko. Z uwagi na powyższe coraz większa część decyzji środowiskowych jest wydawana bez przeprowadzenia ww. oceny, natomiast z nałożeniem na inwestora dodatkowych warunków w fazie realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia;
2. coraz częściej postępowania przed organami pierwszej instancji są celowo przedłużane, do czasu uchwalenia przez radę gminy (miasta) miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w którym wprost wyłącza się możliwość realizacji inwestycji negatywnie oddziałujących na środowisko.

            Korzystnie należy ocenić zmiany dokonane w art. 74 ust. 3a ustaw o udostępnianiu informacji o środowisku, które odnoszą się do określania kręgu stron postępowania. Wyłączyły one sytuacje, w których pominięcie stron wiązało się z koniecznością późniejszego wznawiania postępowań na podstawie art. 145 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania administracyjnego, co oczywiście wpływa na zachowanie zasady trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych.

          Działalność poza orzecznicza Kolegium – opiniowanie aktów prawnych, zgromadzenia krajowe i regionalne SKO, szkolenia, wydawnictwa, współpraca z innymi organami państwa i instytucjami.

1. Poważnych zaległości w rozpatrywaniu spraw nie było.
2. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w roku 2021 złożyło 1 skargę kasacyjną na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.
3. W roku 2021 w Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Słupsku przeprowadzono kontrolę przez jednostkę nadrzędną – Archiwum Państwowe w Koszalinie. Nie wystosowano zaleceń pokontrolnych.
4. W okresie sprawozdawczym Prezes Kolegium nie wydał postanowień sygnalizacyjnych.