Informacja za 2019r.

[1]  -  patrz  pkt 1.  ppkt 1.2. ,

[2] - dot. spraw, które wpłynęły do SKO w roku objętym informacją, a do których zastosowanie mają przepisy Ppsa tj. m.in. skargi, skargi kasacyjne, zażalenia i inne, wykonywane w trybie tej ustawy – patrz m.in. przyp.11;

[3] - decyzje (postanowienia) kończące postępowanie odwoławcze (zażaleniowe) prowadzone przed SKO jako organem II instancji (w tym art. 134 Kpa) oraz inne wydane w tym postępowaniu np. zawieszenie postępowania – art. 97 § 1 i 98 Kpa lub art. 201 § 1 i art. 204 § 1 Op ;

[4] - decyzje (postanowienia) kończące postępowanie prowadzone po wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wydane przez SKO w trybie art. 127 § 3 Kpa oraz decyzje (postanowienia) kończące postępowanie odwoławcze (zażaleniowe) prowadzone przed SKO jako organem II instancji w trybie art. 221 Op ;

[5] - decyzje (postanowienia) wydane przez SKO jako organ I instancji np. w postępowaniu dot. stwierdzenia nieważności (art. 156 § 1 Kpa oraz art. 247 § 3 Op) lub wznowienia postępowania (art. 145 § 1 Kpa oraz art. 240 § 1 Op), postanowienia wydane w trybie art. 65 § 1, art. 66 § 1 i 3 Kpa, art. 169 § 4 Op  oraz inne wydane w tych postępowaniach np. zawieszenie postępowania – art. 97 § 1 i 98 Kpa lub art. 201 § 1 i art. 204 § 1 Op ;

[6]  - np. postanowienia dot. sporów kompetencyjnych (art. 22 § 1 pkt 1 Kpa), wyznaczenia organu wskutek wyłączenia (art.25-27 Kpa oraz art.130 i 132 Op), dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu (art.31§ 2 Kpa), odmowy przywrócenia terminu (art. 59 § 1 i 2 Kpa), odmowy udostępnienia akt ( art. 74 § 2 Kpa oraz art. 179 § 2 Op), wniosku o wyjaśnienie, uzupełnienie oraz sprostowanie (art.113 Kpa oraz art.213 i 215 Op), wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji (art.224 § 3 pkt 2 Op), opłat i kosztów postępowania (dział IX Kpa);

[7]  -  dot. również postanowień zgodnie z art. 144 Kpa oraz art. 239 Op

[8]  -  dot. również postanowień zgodnie z art. 126 Kpa oraz art. 219 Op

[9] -  dot. spraw, które nie zostały załatwione przez SKO w roku objętym informacją ;

[10]  - liczba skarg skierowanych do sądu w stosunku do ogólnej liczby podjętych przez kolegium w roku objętym informacją rozstrzygnięć podlegających zaskarżeniu;

[11]  - obejmuje inne sprawy prowadzone przez Kolegium w trybie przepisów Ppsa np. wezwanie do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3), wniosek o sprostowanie omyłki pisarskiej (art. 156), wniosek o uzupełnienie wyroku (art. 157), wystąpienie o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego (art. 15 § 1 pkt 4 w zw. z art. 4), wniosek o zawieszenie postępowania przed sądem i o podjęcie zawieszonego postępowania (art. 123-131) czy wznowienie postępowania (art. 270) itd. ;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

INFORMACJE DODATKOWE I WNIOSKI

 

 

1. Wybrane problemy z orzecznictwa Kolegium.

 

 

P o d a t k i   i   o p ł a t y   l o k a l n e

 

            W sprawach podatkowych w roku 2019 odnotowano w orzecznictwie przede wszystkim problemy natury proceduralnej, choć występowały także problemy z interpretacją przepisów materialnego prawa podatkowego.

            Liczną grupę uchylanych decyzji stanowiły sprawy udzielania ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych (w szczególności umarzania zaległości podatkowych). Chodzi głównie o sposób rozumienia niedookreślonych pojęć zawartych w art. 67a Ordynacji podatkowej „ważny interes podatnika” oraz „interes publiczny”. Daje się zauważyć praktyka niedostatecznego wyjaśnienia okoliczności świadczących (zdaniem organów I instancji) o braku istnienia wymienionych wyżej przesłanek. Pod tym względem wiele decyzji podatkowych cechowały poważne braki w uzasadnieniu faktycznym i prawnym. W omawianych sprawach organy podatkowe I instancji bardzo często w sposób niewystarczający określały sytuację majątkową podatnika, która, ich zdaniem, pozwala na wywiązanie się z zobowiązań bez konieczności zastosowania instytucji umorzenia. Zdarzało się także, że organy podatkowe w ogóle nie odnosiły się do kwoty zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę. Można także zaobserwować trudności przy stosowaniu ulg w stosunku do przedsiębiorców w oparciu o art. 67b Ordynacji podatkowej.

            Zarówno w sprawach stosowania ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych, jak i sprawach wymiaru zobowiązań (gdy stan faktyczny uległ zmianie w porównaniu do roku poprzedniego) zdarzało się, że organy podatkowe nie stosowały dyspozycji w art. 165 i 200 Ordynacji podatkowej. Postępowania podatkowe wszczynane były z urzędu, lecz z pominięciem wydania stosownego postanowienia, a podatnicy nie byli zawiadamiani o możliwości wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego.

            Jeśli chodzi o wymiar zobowiązań obciążających przedmioty opodatkowania stanowiące współwłasność kilku osób, powodem uchylania decyzji organów I instancji bywało pomijanie niektórych współwłaścicieli (podatników) i kierowanie decyzji tylko do niektórych z nich. W braku informacji nt. śmierci podatnika organom podatkowym zdarzało się też kierować decyzje podatkowe do osób zmarłych.

            Należy zwrócić również uwagę na częste błędne zastosowanie instytucji nadzwyczajnego wzruszenia decyzji ostatecznej głównie poprzez zmianę decyzji ostatecznej i wznowienie postępowania podatkowego. Pojawiały się przypadki, iż w razie zmiany okoliczności faktycznych mających miejsce po doręczeniu decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe, organ podatkowy wznawiał postępowanie zamiast zastosować tryb uregulowany w art. 254 Ordynacji podatkowej.

            Na uwagę zasługują także zagadnienia opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Najczęstsze spory interpretacyjne dotyczyły:

1. sposobu rozumienia pojęcia „względy techniczne uniemożliwiające wykorzystanie przedmiotu opodatkowania do prowadzenia działalności gospodarczej”, przy wymiarach podatku dokonywanych za okres do końca roku 2015 (art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych),
2. opodatkowania gruntów i budynków znajdujących się w posiadaniu przedsiębiorcy.

W tych sprawach w części, decyzje samorządowych organów podatkowych pierwszej instancji nie były prawidłowe z uwagi na budzące wątpliwości interpretacyjne ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz zmianę wcześniejszej linii orzeczniczej sądów administracyjnych.

Nadal występowała ponadto bardzo duża liczba (można wręcz stwierdzić, że dominująca) zaskarżonych decyzji określających wysokość podatku od nieruchomości, będących w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, a objętych umowami ustanawiającymi na nich służebność przesyłu na rzecz przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie, min.: dystrybucji i przesyłu energii elektrycznej. Sprawy wynikały z ujednolicenia stanowiska w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego i dotyczyły lat 2013-2018. Pogląd prawny Kolegium w tych sprawach był zgodny z orzecznictwem NSA.

 

                               

   Egzekucja  administracyjna

 

W roku 2019 wśród spraw z zakresu egzekucji administracyjnej odnotowano wpływ spraw związanych z egzekucją należności wynikających z tytułu nieuiszczenia podatku rolnego, podatku od nieruchomości, opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, opłaty za umieszczenie urządzeń w pasie drogowym, opłat dodatkowych za nieuiszczenie opłaty za postój pojazdu w SPP. Odnotowano również wpływ sprawy z zażalenia na postanowienia o nałożenia grzywny w celu przymuszenia za nieusunięcie niesegregowanych zmieszanych odpadów komunalnych. 

Część spraw zakończyła się uchyleniem orzeczeń organów I instancji i przekazaniem spraw do ponownego rozpatrzenia. Wydano jedno postanowienie uchylające postanowienie organu I instancji i uznające zarzut za nieuzasadniony z uwagi na błędne brzmienie postanowienia organu I instancji, jedno postanowienie uchylające postanowienie organu I instancji i umarzające postępowanie, trzy postanowienia utrzymujące w mocy orzeczenia organów I instancji oraz jedno postanowienie w części uchylające postanowienie organu I instancji z uwagi na zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego.

Wydano także dwa postanowienia o uchybieniu terminu do wniesienia zażalenia oraz wystosowano dwa pisma o przekazaniu spraw według właściwości.

 

Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne.

 

             W roku 2019 zakres postępowań prowadzonych na gruncie ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2018r., poz. 1945 ze zm.) objął ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz ustalenia warunków zabudowy dla terenów, dla których brak jest obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Sprawy te w znacznym zakresie mają charakter konfliktogenny i prowadzone są wielokrotnie przy udziale kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu podmiotów, którym przysługuje przymiot stron, co skutkuje długotrwałością postępowań. Dotyczy to w szczególności postępowań o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (tak odwoławczych, jak i prowadzonych w trybach nadzwyczajnych).

 

W sprawach o ustalenie warunków zabudowy w roku 2019 zaobserwowano, iż  organy I instancji wyznaczały granice obszaru analizowanego w sposób zgodny z wytycznymi zawartymi w § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 26 sierpnia 2003r. w sprawie sposobu ustalenia wymagań dotyczących nowej zabudowy w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. Nr 164, poz. 1588 ze zm.). Problemem natomiast była kwestii oceny spełnienia warunku kontynuacji funkcji zabudowy w obszarze analizowanym (możliwość wprowadzenia nowej funkcji lub funkcji uzupełniającej istniejącą zabudowę oraz współistnienie zabudowy zagrodowej z zabudową mieszkaniową jedorodzinną), a także ustalenie dostępu terenu inwestycji do drogi publicznej.

W odniesieniu do decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego rozstrzygnięcia organów I instancji podlegały weryfikacji w zakresie niewystarczającego wykazania podstaw prawnych do odmowy ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego lub co do nieprawidłowości w zakresie dokonania analizy kwalifikacji planowanego przedsięwzięcia przy uwzględnieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016r. poz. 71), w szczególności w odniesieniu do przedsięwzięć polegających na budowie stacji bazowych telefonii komórkowych. Istotną zmianą, jaka weszła w życie w drugie połowie roku 2019 w sprawach dotyczących inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej, było wprowadzenie nowelizacji przepisu  art. 50 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym poprzez dodanie ust. 1a o treści „Przepisu art. 61 ust. 1 pkt 4 nie stosuje się do inwestycji celu publicznego w przypadkach uzasadnionych potrzebami obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony granicy państwowej, a także do inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej.” (nowela z dnia 30 sierpnia 2019r. – Dz. U. z  2019r., poz. 1815). Zmiana ta przecięła wątpliwości co do sposobu interpretacji odpowiedniego stosowania warunku z art. 61 ust. 1 pkt 4 w stosunku do w/w inwestycji, wyłączając wprost jego zastosowanie.

Pomoc społeczna, świadczenia rodzinne, oświata ( stypendia, pomoc materialna ) dodatki mieszkaniowe, sprawy socjalne.

 

System pomocy społecznej funkcjonuje w oparciu o ustawę z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1507), według której dokonano podziału na świadczenia pieniężne i niepieniężne.

Prawo do świadczeń w tym systemie przysługuje osobom i rodzinom, które nie są w stanie same pokonać trudnych sytuacji życiowych, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.

Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w formie finansowej, rzeczowej oraz w formie usług.

System świadczeń pomocy społecznej wspiera finansowo osoby i rodziny o niskich dochodach oraz pozbawione dochodu.

Podstawowym warunkiem przyznania pomocy jest zaistnienie jednego z problemów określonych w ustawie, a w przypadku świadczeń pieniężnych - dochód, którego wysokość nie przekracza kryteriów dochodowych ustalonych w oparciu o rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej z dnia 11 lipca 2018 r. ( Dz. U. z 2018 r. poz. 1358 ), które weszło w życie z dniem 1 października 2018 r. i jest nadal obowiązujące.

 Zgodnie z tym rozporządzeniem kryteria dochodowe wynoszą: dla osoby samotnie gospodarującej wynosi kwotę 701 zł, a dla osoby w rodzinie wynosi kwotę 528 zł.

Stosownie zaś do art. 8 ust. 1 ustawy, prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, przysługuje: 1) osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 701 zł, zwanej dalej "kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej", 2) osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 528 zł, zwanej dalej "kryterium dochodowym na osobę w rodzinie".

Rodzaje problemów będących powodem udzielenia pomocy społecznej pogrupowano w następujący sposób:

• ekonomiczne – ubóstwo, bezrobocie,
• zdrowotne – niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba,
• rodzinne – potrzeba ochrony macierzyństwa lub wielodzietność, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych lub prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, sieroctwo, przemoc w rodzinie,
• społeczne – bezdomność, alkoholizm lub narkomania, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, brak umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej całodobowe placówki opiekuńczo-wychowawcze,
• pozostałe – zdarzenie losowe lub sytuacja kryzysowa, trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy, potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi,
• klęski żywiołowe lub ekologiczne.

 

            Należy wskazać, że w roku 2019 r. odnotowano dalszy wzrost wydatków skierowanych na pomoc społeczną i wsparcie rodzin w wychowaniu dzieci, zarówno z budżetu państwa, jak i z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Zaznaczył się zatem wzrost wydatków jednostek samorządowych wszystkich kategorii na finansowanie infrastruktury społecznej, czyli placówek opiekuńczo-wychowawczych, domów pomocy społecznej, ośrodków wsparcia i rodzin zastępczych. Wyższe, niż przed rokiem, były wydatki na składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze. Wyraźnie przyspieszyła dynamika wydatków na zadania nałożone przez ustawę o opiece nad dziećmi.

Kolegium zauważyło, że w ostatnim okresie coraz mniej jest osób i rodzin o niskich dochodach czy też pozbawionych jakiegokolwiek dochodu, skoro zwiększona została pomoc państwa ze środków z budżetu państwa i coraz więcej zostało skierowanych środków finansowych na wsparcie rodzin, a taka sytuacja spowodowała i sprawiła, że w ostatnim okresie zmniejszyła się liczba osób korzystających z pomocy pieniężnej i tym samym zmalała liczba wniosków o wsparcie finansowe z pomocy społecznej w postaci zasiłków pieniężnych.

W 2019 r. największa liczba spraw napływających do Kolegium dotyczyła odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego a podstawą odmowy było to, że nie jest spełniona przesłanka wynikająca z art. 17 ust. 1b. ustawy o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003r. (tj. z dnia 6 listopada 2018 r. Dz.U. z 2018 r. poz. 2220), w którym unormowano, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia.

Kolegium przyjęło stanowisko, że art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych wymaga uwzględnienia skutków, jakie dla treści wskazanego przepisu miało wydanie przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 21 października 2014 r., wyroku o sygn. akt K 38/13 (Dz. U. z 2014 r., poz. 1443), podzielając w tym zakresie linię orzeczniczą sądów administracyjnych, gdzie w odniesieniu do opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych wnoszących o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego po wyroku Trybunału, sądy dostrzegają jego wpływ na obecną sytuację tych podmiotów i stwierdzają o konieczności uchylenia decyzji (wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 sierpnia 2016 r. sygn. akt I OSK 923/16, z dnia 4 listopada 2016 r. sygn. akt I OSK 1578/16, z dnia 21 lutego 2019 r., sygn. akt I OSK 4020/18, wyrok WSA w Warszawie z dnia 2 kwietnia 2015 r., sygn. akt VIII SA/Wa 1026/14, wyrok WSA w Olsztynie z dnia 27 sierpnia 2015 r., sygn. akt II SA/Ol 623/15, wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 1 czerwca 2015 r., sygn. akt II SA/Bd 366/15, wyrok WSA w Gdańsku z dnia 16 marca 2017 r., sygn. akt III SA/Gd 51/17).

Co istotne, z uzasadnień większości decyzji wydanych w tym przedmiocie przez organy pierwszej instancji niezależnie od udzielanych przez Kolegium wytycznych i dokonywanej wykładni przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, dla organów pierwszej instancji nieodmiennie zasadniczym powodem, dla którego odmawiano przyznania świadczenia pielęgnacyjnego było niespełnienie przesłanki czasu powstania niepełnosprawności.

Kolegium uznając stanowisko organów pierwszej instancji za wadliwie, iż nie można uzyskać świadczenia pielęgnacyjnego z tego względu, że powstanie niepełnosprawności osoby wymagającej opieki nie mieści się w przedziale wiekowym zakreślonym w art.17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, organy naruszyły tym samym art. 17 ust. 1b ustawy w zw. z wyrokiem TK z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13, wobec czego stwierdzało konieczność uchylenia decyzji i przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

Powodem odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego było ustalenie, iż starając się o świadczenie pielęgnacyjne wnioskujący pobierają specjalny zasiłek opiekuńczy bądź zasiłek dla opiekuna. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmuje się, że art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b ustawy o świadczeniach rodzinnych winien być wykładany w ten sposób, że wprawdzie wyklucza on możliwość pobierania dwu świadczeń jednocześnie, jednakże nie uniemożliwia wyboru przez uprawnionego świadczenia także wówczas, gdy jedno z nich jest już przyznane wcześniejszą decyzją. Przepisy prawa umożliwiają zainteresowanym wybór świadczenia (art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych), organ nie może czynić jakichkolwiek przeszkód w uzyskaniu świadczenia korzystniejszego. Wręcz przeciwnie - winien przedsięwziąć takie czynności, by strona mogła z tego prawa wyboru skorzystać (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 grudnia 2018 r., sygn. akt I OSK 1175/18).

Zaznaczyć jeszcze należy, że kolejną negatywną przesłanką do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego zawartą w uzasadnieniach decyzji organów pierwszej instancji było wskazanie art. 17 ust. 5 pkt 2a ustawy o świadczeniach rodzinnych stanowiącym o braku uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W ocenie Kolegium obowiązek alimentacyjny małżonka wyprzedza innych krewnych osoby niepełnosprawnej, a zatem - co do zasady - małżonek osoby niepełnosprawnej, o ile nie jest osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, ma prawo ubiegać się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad niepełnosprawną żoną/mężem. W orzecznictwie sądów administracyjnych wyrażono stanowisko, zgodnie z którym pozostawanie osoby wymagającej opieki w związku małżeńskim stanowi przeszkodę w przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego innemu członkowi rodziny tylko wtedy, gdy małżonek jest w stanie skutecznie opiekę sprawować. Możliwe jest natomiast przyznanie świadczenia innemu członkowi rodziny, gdy małżonek osoby niepełnosprawnej, z przyczyn od siebie niezależnych i nie wynikających z jego woli, nie jest zdolny do sprawowania nad nią opieki, mimo, że nie posiada on orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 19 czerwca 2019 r., sygn. akt II SA/Go 254/19; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 września 2013 r., sygn. akt I OSK 46/13; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 8 października 2019 r., sygn. akt II SA/Rz 810/19).

Konsekwentnie tak jak w 2018r. Kolegium nie podziela stanowiska organów I instancji, które odmawiają przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka wobec faktu zawarcia nowego związku małżeńskiego (bądź pozostawiania w związku nieformalnym) przez rodzica wychowującego dziecko pochodzące z innego związku /art. 11a ust. 1 w zw. z art. 3 pkt 17a ustawy o świadczeniach rodzinnych/. Uznając, iż interpretacja pojęcia "osoby samotnie wychowującej dziecko" dokonywana przez organy I instancji jest niezasadna, przytaczając orzecznictwo sądów administracyjnych, które prezentowane było w wielu wyrokach sądów administracyjnych, Kolegium stwierdza konieczność uchylenia decyzji i przyznania świadczenia w formie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka, stoi bowiem na stanowisku, że wykładnia przepisów winna zmierzać do uwzględnienia dobra rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej i celu jaki stoi przed ustawą o świadczeniach rodzinnych oraz pomocy ze strony państwa osobom o niskich dochodach polegająca na zapewnieniu środków umożliwiających wsparcie osób wychowujących dzieci. A wobec wątpliwości interpretacyjnych uwzględnić należy wykładnię przepisów korzystną dla strony.

 

Gospodarka nieruchomościami.

 

W dalszym ciągu, podobnie jak w latach poprzednich najliczniejszą grupę spraw rozstrzyganych przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w trybie ustawy
z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz. U. 2018 poz. 2204) stanowiły odwołania od decyzji ustalających opłaty adiacenckie z tytułu wzrostu wartości nieruchomości, w związku z ich podziałem oraz w związku z wybudowaniem urządzeń infrastruktury technicznej, w tym z urządzeniem drogi. Mniejsza liczba rozstrzygnięć dotyczyła opłat z tytułu wzrostu wartości nieruchomości wynikających z uchwalenia planu miejscowego i zbycia nieruchomości. W orzecznictwie organów pierwszej instancji podstawowym uchybieniem w wyżej wskazanym zakresie jest brak w uzasadnieniu wydanej decyzji jakiejkolwiek oceny operatu szacunkowego, bądź jego pobieżna jedynie ocena. Do rzadkości należy również przekazanie zastrzeżeń strony rzeczoznawcy majątkowemu celem ustosunkowania się do zarzutów.

Coraz liczniejszą grupę spraw stanowiły również odwołania od decyzji zatwierdzających podziały nieruchomości, w tym dokonywanych z urzędu.

 

Ochrona środowiska, ochrona przyrody oraz sprawy związane z gospodarką odpadami.

 

Ochrona przyrody:

 

         W roku 2019 praktycznie wszystkie postępowania prowadzone na gruncie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody dotyczyły wydawania zezwoleń na wycinkę drzew, wyrażania sprzeciwów od zamiaru dokonania usunięcia lub nakładania kar za tę wycinkę bez wymaganej prawem decyzji. W przypadku zezwoleń na dokonanie wycinki, z uwagi na stan prawny obowiązujący od 17 czerwca 2017 r. (dzień wejścia w życie z dnia 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1074), sprawy rozpatrywane w 2019 r. miały w zasadzie taki sam charakter, jak w latach poprzednich. W przypadku rozpatrywania odwołań od decyzji wyrażających sprzeciw wobec zamiaru wycinki, organy pierwszej instancji głównie powoływały się na art. 83f ust. 14 pkt 1 lit. b) ustawy o ochronie przyrody, zgodnie z którym właściwy organ może wyrazić sprzeciw wobec zamiaru wycinki drzew w przypadku lokalizacji drzewa na terenie przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na zieleń lub chronionym innymi zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zapisy planów miejscowych w tym zakresie są bardzo ogólne i ocenne (np. nakazujące zachować „cenne okazy”), jednakże Kolegium w większości utrzymywało zaskarżone decyzje w mocy. W ramach spraw dotyczących nakładania kar za wycinkę znalazły się również takie, których początek sięga 2015 roku. Z uwagi na powyższe, celem ustalenia prawidłowego stanu prawnego należało wziąć pod uwagę zarówno liczne nowelizacje ustawy o ochronie przyrody, jak i przepisów wykonawczych określających wysokość stawek.

Ochrona środowiska:

            W zakresie ochrony środowiska większość spraw prowadzonych przez Kolegium dotyczyła ustalenia środowiskowych uwarunkowań dla inwestycji w oparciu o ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. W toku rozpatrywania tych spraw zauważalne stały się dwie tendencje:

 

1. organy uzgadniające (przede wszystkim regionalny dyrektor ochrony środowiska), coraz częściej odstępują w wydawanych opiniach od stwierdzenia konieczności przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko. Z uwagi na powyższe coraz większa część decyzji środowiskowych jest wydawana bez przeprowadzenia ww. oceny, natomiast z nałożeniem na inwestora dodatkowych warunków w fazie realizacji i eksploatacji przedsięwzięcia;
2. organy pierwszej instancji coraz częściej opierają decyzje odmowne nie tylko na sprzeciwie społeczności lokalnej, lecz na brakach opracowania jakim jest raport o oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. W tym celu zlecane są analizy raportów przez osoby posiadające w tym zakresie wiadomości specjalne.

 

            Na gruncie rozstrzyganych spraw zauważony przez tut. Kolegium problem dotyczy inwestycji polegających na budowie dużych budynków inwentarskich – przede wszystkim służących do hodowli i chowu trzody chlewnej oraz drobiu. Najczęściej sprzeciw ze strony społeczności lokalnej odnosi się do uciążliwości zapachowych, nie jednakże z samego budynku inwentarskiego, lecz z pól, na których rozdysponowany ma być nawóz, powstający w związku z funkcjonowaniem przedsięwzięcia. Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku nie daje instrumentów do brania pod uwagę tego oddziaływania. Problematyczne jest również to, czy stronami postępowania powinni być właściciele nieruchomości sąsiadujących z polami, na których inwestor ma zamiar rozdysponować powstający nawóz. Nadto na gruncie spraw dotyczących ustalenia środowiskowych uwarunkowań dla inwestycji związanych z chowem i hodowlą zdarzają się również przypadki „sztucznego” dzielenia przedsięwzięcia – np. poprzez złożenie dwóch wniosków, co do dwóch budynków inwentarskich, przez dwie różne osoby prawne (spółki prawa handlowego), bądź przez dwie osoby będące z sobą spokrewnione albo spowinowacone. Formalnie osoby te deklarują, że będą prowadziły odrębne przedsięwzięcia, co ma na celu uniknięcie pełnej oceny środowiskowej.

            Kolejnym problemem zaobserwowanym przez Kolegium, jest kwestia właściwego przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć, jakim są odkrywkowe kopalnie kruszywa. Zgodnie z art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy środowiskowej, organ inspekcji sanitarnej zajmuje stanowisko w sprawie jedynie co do niektórych przedsięwzięć, o których mowa w art. 72 ust. 11 ww. ustawy. Stanowisko takie nie jest zajmowane np. przed uzyskaniem koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla oraz koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż (art. 72 ust. 1 pkt 4 ustawy środowiskowej). Często jest jednakże tak, że realizacja przedsięwzięcia w postaci kopalni wiąże się ze zmianą sposobu zagospodarowania terenu rolnego lub leśnego, dla którego nie został uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. W takim przypadku konieczne może być nie tylko uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, ale również pozwolenia na budowę. Orzeczenia w tych sprawach powinny być poprzedzone wydaniem decyzji środowiskowej, nawet mimo tego, że w pierwszej kolejności jest ona potrzebna inwestorowi jedynie do uzyskania koncesji (a dopiero następnie decyzji o warunkach zabudowy lub pozwolenia na budowę). Na gruncie powyższego problemu, w dwóch rozpatrywanych sprawach Kolegium uznało za zasadne, by organ pierwszej instancji zwrócił się do właściwego organu inspekcji sanitarnej z prośbą o zasięgnięcie opinii w prowadzonym postępowaniu ocenowym. Stanowisko to zostało podzielone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 5 listopada 2019 r., sygn. akt II SA/Gd 591/19. Orzeczenie to nie jest prawomocne.

 

2. Działalność poza orzecznicza Kolegium – opiniowanie aktów prawnych, zgromadzenia krajowe i regionalne SKO, szkolenia, wydawnictwa, współpraca z innymi organami państwa i instytucjami.

 

1. Poważnych zaległości w rozpatrywaniu spraw nie było.
2. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w roku 2019 nie złożyło  skarg kasacyjnych na wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.
3. W roku 2019 w Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Słupsku nie przeprowadzono żadnej kontroli przez jednostki nadrzędne.
4. W okresie sprawozdawczym Prezes Kolegium nie wydał postanowień sygnalizacyjnych.
5. Działalność poza orzecznicza Kolegium:

            Ważnym zagadnieniem w działalności poza orzeczniczej Kolegium było podejmowanie działań na rzecz podnoszenia poziomu orzecznictwa administracyjnego oraz podnoszeniu kwalifikacji i poziomu wiedzy prawniczej przez członków i pracowników Kolegium. Osiągnięciu tych celów służył m. in. udział członków Kolegium oraz pracowników w szkoleniach.