Informacja za 2018r.

Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 14

KR SKO z dnia 24 listopada 2008r.

 

 

                                                                                                                                                                                                                  Informacja o działalności

Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku

za okres od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 2018r.

 

CZĘŚĆ I

OGÓLNA INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI KOLEGIUM

 

1. Podstawa i zakres działania Kolegium

 

Podstawę prawną działania Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku ( dalej : SKO ) stanowi ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych ( Dz. U. z 2018r., poz. 570 z p.zm.) oraz rozporządzenia wydane w oparciu o delegację ustawową.

Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości samorządu terytorialnego, właściwymi do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub stwierdzania nieważności decyzji w trybie uregulowanym przez przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego ( Dz. U. z 2017r. poz. 1257 z p.zm.; dalej jako – Kpa  ) oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa ( Dz. U. z 2017r. poz. 201.; dalej jako – Op ). Kolegium orzeka również w innych sprawach na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

Obszar właściwości miejscowej Kolegium obejmuje, zgodnie z Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 roku w sprawie obszarów właściwości samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz. U. Nr 198, poz.1925), powiaty : Bytów, Chojnice, Człuchów, Lębork i Słupsk wraz z gminami objętymi tym obszarem oraz m. Słupsk.

Rozstrzygając sprawy indywidualne w składach trzyosobowych, Kolegium związane jest wyłącznie przepisami obowiązującego prawa.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest państwową jednostką budżetową.

 

 

2. Obsada kadrowa Kolegium

2.1. Kolegium składa się z 20 członków : 8 etatowych i 12 pozaetatowych.

 

Liczba członków etatowych posiadających wykształcenie :

wyższe prawnicze :

6

wyższe administracyjne :

2

Liczba członków pozaetatowych posiadających wykształcenie:

wyższe prawnicze

10

wyższe administracyjne:

 

wyższe inne :

2

       

Wśród członków Kolegium jest 12 radców prawnych.

 

2.2. Biuro Kolegium na dzień 31 grudnia 2018r. składa się z 9 osób. Wyższe magisterskie – posiada 6 osób (Gł. Księgowy, Kierownik Biura i 2 inspektorów, 2 referentów), wyższe z tytułem inżyniera – 1 osoba i wyższe licencjackie – 1 inspektor, technik administracji 1 referent.

3. Lokal i wyposażenie Kolegium

 

Siedziba Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku mieści się w Słupsku, przy ul. Jana Pawła II Nr 1, w pomieszczeniach użyczonych Kolegium przez Prezydenta Miasta Słupska. Stan wyposażenia Kolegium w sprzęt biurowy i elektroniczny ( komputery ) ocenić należy jako średni.

 

CZĘŚĆ II

WPŁYW SPRAW

  1. Liczba spraw ujętych w ewidencji ogółem w roku objętym informacją -                                                                       2.881

w tym spraw:

1.1.pozostałych w ewidencji z okresu poprzedniego ( łącznie sprawy administracyjne i sprawy z zakresu opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych ) -                          246

1.2.wpływ spraw w roku objętym informacją -                                    2.635                                                                                                                                            

  1.  Rodzaje spraw, które wpłynęły w roku objętym informacją[1] :

 

2.1.Liczba spraw administracyjnych - ogółem                                       2.295

 

Lp.

Określenie rodzaju sprawy   →   patrz załącznik do Informacji

Liczba spraw

1.

objęte proceduralnie przepisami Ordynacji podatkowej

607

2.

działalność gospodarcza

0

3.

planowanie i zagospodarowanie przestrzenne

256

4.

pomoc społeczna, świadczenia rodzinne i zaliczka alimentacyjna, oświata (stypendia, pomoc materialna itd. ), dodatki mieszkaniowe, sprawy socjalne

742

5.

gospodarka nieruchomościami (bez opłat za wieczyste użytkowanie) przekształcanie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, prawo geodezyjne i kartograficzne

103

6.

ochrona środowiska, ochrona przyrody i ochrona zwierząt, odpady i utrzymanie porządku i czystości w gminach

73

7.

prawo wodne

19

8.

rolnictwo, leśnictwo, rybactwo śródlądowe, łowiectwo

12

9.

handel, sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych

6

10.

prawo o ruchu drogowym, drogi publiczne, transport drogowy

362

11.

prawo górnicze i geologiczne

8

12.

egzekucja administracyjna

12

13.

inne, pozostałe, w tym skargi i wnioski rozpatrywane w trybie Działu VIII Kpa

95

2.2.Sprawy podlegające rozpatrzeniu w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153,  poz. 1270 z p.zm. – dalej jako Ppsa)/[2] - -                                                                       277

 

2.3.Liczba spraw z zakresu aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste  -   63

2.4 Liczba postanowień sygnalizacyjnych -  0             

                               

CZĘŚĆ III

ZAŁATWIANIE SPRAW ADMINISTRACYJNYCH

1.Liczba spraw załatwionych ogółem w roku objętym informacją  -   2.608

 

Lp.

Określenie rodzaju rozstrzygnięcia

Liczba spraw

1.

akty wydane przez SKO jako organ II instancji /[3],

w tym :

akty wydane przez SKO w trybie art. 127 § 3 Kpa oraz jako organ II instancji zgodnie z art. 221 Ordynacji podatkowej /[4]

   2

- sposób rozstrzygnięcia patrz    →    tabela z pkt 1.1.

1708

2.

akty wydane przez SKO jako organ I instancji /[5]

- sposób rozstrzygnięcia patrz    →    tabela z pkt 1.2.

214

3.

postanowienia wydane przez SKO w wyniku rozpatrzenia zażaleń na bezczynność organu,

w tym :

uznające zażalenia za uzasadnione

    7

 

29

4.

akty wydane przez SKO po rozpatrzeniu w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z p.zm.)

277

5.

pozostałe /[6]

380

 

1.1. Szczegółowe omówienie sposobu załatwienia sprawy przez SKO jako organ II instancji :

 

Lp.

Określenie rodzaju rozstrzygnięcia

Liczba spraw

1.

decyzje utrzymujące w mocy zaskarżone decyzje (art. 138 § 1 pkt 1 Kpa oraz art.233 § 1 pkt 1 Op) /[7]

841

2.

decyzje uchylające decyzje organu I instancji i orzekające co do istoty sprawy oraz uchylające decyzje organu I instancji i umarzające postępowanie (art. 138 § 1 pkt 2 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt 2a Op) /7

125

3.

decyzje uchylające decyzje organu I instancji i przekazujące sprawy do ponownego rozpatrzenia (art. 138 § 2 Kpa oraz art. 233 § 2 Op) /7

591

4.

decyzje umarzające postępowanie odwoławcze (art. 138 § 1 pkt 3 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt 3 Op) /7

10

5.

pozostałe

 

141

 

1.2. Szczegółowe omówienie sposobu załatwienia sprawy przez SKO jako organ I instancji :

Lp.

Określenie rodzaju rozstrzygnięcia

Liczba spraw

1.

postanowienia o wznowieniu postępowania i wyznaczeniu organu właściwego do jego przeprowadzenia (art.150 § 2 Kpa oraz art. 244 § 2 Op) /[8]

0

2.

decyzje o odmowie wznowienia postępowania (art. 149 § 3 Kpa oraz art. 242 § 3 Op) /8

1

3.

decyzje o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji (art. 157 § 3 Kpa oraz art. 249 § 3 Op) /8

2

4.

decyzje stwierdzające nieważność decyzji organu I instancji oraz decyzje stwierdzające wydanie decyzji przez organ I instancji z naruszeniem prawa (art. 156 – 158 Kpa oraz art. 247 – 251 Op) /8

90

5.

decyzje o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji (art. 158 § 1 Kpa oraz art. 248 § 3 Op ) /8

92

6.

decyzje odmawiające uchylenia decyzji po wznowieniu postępowania (art. 151 Kpa oraz art. 245 Op) /8

1

7.

decyzje uchylające i rozstrzygające o istocie sprawy oraz decyzje stwierdzające wydanie decyzji przez organ I instancji z naruszeniem prawa wydane po wznowieniu postępowania(art. 151 Kpa oraz art. 245 Op) /8

0

8

decyzje umarzające postępowanie prowadzone w I instancji przez SKO  (art. 105 § 1 Kpa oraz art. 208 Op)

9

9.

pozostałe

 

19

 

2.Liczba spraw administracyjnych pozostałych do załatwienia przez SKO w roku objętym informacją/[9]  -                                                                 196

 

 

CZĘŚĆ IV

ZAŁATWIANIE SPRAW Z ZAKRESU OPŁAT ZA UŻYTKOWANIE WIECZYSTE NIERUCHOMOŚCI GRUNTOWYCH

 

1.Liczba spraw z zakresu opłat za użytkowanie wieczyste załatwionych w roku objętym informacją ogółem  -                                                          70

w tym ugody -                                                                                    18

  1. Liczba wniesionych sprzeciwów od orzeczeń SKO -                        6
  2. Liczba spraw pozostałych do załatwienia przez SKO/9 -                  7

 

 

 

 

CZĘŚĆ V

SKARGI DO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

1.  Sprawy prowadzone przez Kolegium w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153,
poz. 1270 z p.zm. – dalej jako Ppsa) :

Liczba spraw w roku objętym informacją ogółem  -                      277

w tym :

1.1. Liczba skarg na decyzje i postanowienia Kolegium skierowanych
do WSA w roku objętym informacją, ogółem -                             277

 

  • wskaźnik „zaskarżalności” /[10] -                                    13%

 

  1. Liczba sprzeciwów skierowanych do WSA w roku objętym informacją, ogółem -      7      

 

1.2. Liczba skarg na bezczynność Kolegium skierowana do WSA w roku
 objętym informacją, ogółem -                                                          6

 

1.3. Liczba skarg uwzględnionych przez Kolegium we własnym zakresie
w trybie art. 54 § 3 Ppsa, ogółem -                                                   1

 

1.4. Liczba skarg kasacyjnych na orzeczenia WSA (w tym zażaleń na postanowienia) skierowanych przez SKO w roku objętym informacją
do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie , ogółem  -    0

 

1.5. Liczba innych spraw prowadzonych przez Kolegium w trybie określonym
 przepisami Ppsa, skierowanych do WSA, ogółem/[11] -                     x

 

2.  Skargi na akty i czynności Kolegium rozpatrzone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny prawomocnymi orzeczeniami w roku objętym informacją :

Liczba orzeczeń WSA w roku objętym informacją ogółem  -         238

w tym :

 

 

 

 

 

Lp.

Rodzaj rozstrzygnięcia

Liczba spraw

1.

Skargi na decyzje i postanowienia rozpoznane przez Sąd

w tym :

uwzględnienie skargi

   84

 

238

2.

Skargi na bezczynność Kolegium rozpoznane przez Sąd

w tym :

uznające skargi za uzasadnione

1

 

6

 



[1]  -  patrz  pkt 1.  ppkt 1.2. ,

[2] - dot. spraw, które wpłynęły do SKO w roku objętym informacją, a do których zastosowanie mają przepisy Ppsa tj. m.in. skargi, skargi kasacyjne, zażalenia i inne, wykonywane w trybie tej ustawy – patrz m.in. przyp.11;

[3] - decyzje (postanowienia) kończące postępowanie odwoławcze (zażaleniowe) prowadzone przed SKO jako organem II instancji (w tym art. 134 Kpa) oraz inne wydane w tym postępowaniu np. zawieszenie postępowania – art. 97 § 1 i 98 Kpa lub art. 201 § 1 i art. 204 § 1 Op ;

[4] - decyzje (postanowienia) kończące postępowanie prowadzone po wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wydane przez SKO w trybie art. 127 § 3 Kpa oraz decyzje (postanowienia) kończące postępowanie odwoławcze (zażaleniowe) prowadzone przed SKO jako organem II instancji w trybie art. 221 Op ;

[5] - decyzje (postanowienia) wydane przez SKO jako organ I instancji np. w postępowaniu dot. stwierdzenia nieważności (art. 156 § 1 Kpa oraz art. 247 § 3 Op) lub wznowienia postępowania (art. 145 § 1 Kpa oraz art. 240 § 1 Op), postanowienia wydane w trybie art. 65 § 1, art. 66 § 1 i 3 Kpa, art. 169 § 4 Op  oraz inne wydane w tych postępowaniach np. zawieszenie postępowania – art. 97 § 1 i 98 Kpa lub art. 201 § 1 i art. 204 § 1 Op ;

[6]  - np. postanowienia dot. sporów kompetencyjnych (art. 22 § 1 pkt 1 Kpa), wyznaczenia organu wskutek wyłączenia (art.25-27 Kpa oraz art.130 i 132 Op), dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu (art.31§ 2 Kpa), odmowy przywrócenia terminu (art. 59 § 1 i 2 Kpa), odmowy udostępnienia akt ( art. 74 § 2 Kpa oraz art. 179 § 2 Op), wniosku o wyjaśnienie, uzupełnienie oraz sprostowanie (art.113 Kpa oraz art.213 i 215 Op), wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji (art.224 § 3 pkt 2 Op), opłat i kosztów postępowania (dział IX Kpa);

[7]  -  dot. również postanowień zgodnie z art. 144 Kpa oraz art. 239 Op

[8]  -  dot. również postanowień zgodnie z art. 126 Kpa oraz art. 219 Op

[9] -  dot. spraw, które nie zostały załatwione przez SKO w roku objętym informacją ;

[10]  - liczba skarg skierowanych do sądu w stosunku do ogólnej liczby podjętych przez kolegium w roku objętym informacją rozstrzygnięć podlegających zaskarżeniu;

[11]  - obejmuje inne sprawy prowadzone przez Kolegium w trybie przepisów Ppsa np. wezwanie do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3), wniosek o sprostowanie omyłki pisarskiej (art. 156), wniosek o uzupełnienie wyroku (art. 157), wystąpienie o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego (art. 15 § 1 pkt 4 w zw. z art. 4), wniosek o zawieszenie postępowania przed sądem i o podjęcie zawieszonego postępowania (art. 123-131) czy wznowienie postępowania (art. 270) itd. ;

 

 

 

INFORMACJE DODATKOWE I WNIOSKI

 

 

  1. Wybrane problemy z orzecznictwa Kolegium.

 

 

P o d a t k i   i   o p ł a t y   l o k a l n e

 

            W sprawach podatkowych w roku 2018 odnotowano w orzecznictwie przede wszystkim problemy natury proceduralnej, choć występowały także problemy z interpretacją przepisów materialnego prawa podatkowego.

            Liczną grupę uchylanych decyzji stanowiły sprawy udzielania ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych (w szczególności umarzania zaległości podatkowych). Chodzi głównie o sposób rozumienia niedookreślonych pojęć zawartych w art. 67a Ordynacji podatkowej „ważny interes podatnika” oraz „interes publiczny”. Daje się zauważyć praktyka niedostatecznego wyjaśnienia okoliczności świadczących (zdaniem organów I instancji) o braku istnienia wymienionych wyżej przesłanek. Pod tym względem wiele decyzji podatkowych cechowały poważne braki w uzasadnieniu faktycznym i prawnym. W omawianych sprawach organy podatkowe I instancji bardzo często w sposób niewystarczający określały sytuację majątkową podatnika, która, ich zdaniem, pozwala na wywiązanie się z zobowiązań bez konieczności zastosowania instytucji umorzenia. Zdarzało się także, że organy podatkowe w ogóle nie odnosiły się do kwoty zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę.

            Braki uzasadnienia faktycznego i prawnego dostrzegalne były również w decyzjach ustalających zobowiązania w podatku od nieruchomości wydawanych w oparciu o stan faktyczny odmienny od tego, który był podstawą wymiaru podatku w roku poprzednim. Użycie standardowego „wzorca” decyzji podatkowej z programu komputerowego (de facto pozbawionego uzasadnienia faktycznego) przez organy podatkowe powodowało, że podatnicy składali odwołania od decyzji ustalających zobowiązanie, nie rozumiejąc powodów zmiany wysokości wymiaru podatku.

            Zarówno w sprawach stosowania ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych, jak i sprawach wymiaru zobowiązań (gdy stan faktyczny uległ zmianie w porównaniu do roku poprzedniego) zdarzało się, że organy podatkowe nie stosowały dyspozycji w art. 165 i 200 Ordynacji podatkowej. Postępowania podatkowe wszczynane były z urzędu, lecz z pominięciem wydania stosownego postanowienia, a podatnicy nie byli zawiadamiani o możliwości wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego.

            Jeśli chodzi o wymiar zobowiązań obciążających przedmioty opodatkowania stanowiące współwłasność kilku osób, powodem uchylania decyzji organów I instancji bywało pomijanie niektórych współwłaścicieli (podatników) i kierowanie decyzji tylko do niektórych z nich. W braku informacji nt. śmierci podatnika organom podatkowym zdarzało się też kierować decyzje podatkowe do osób zmarłych.

            Należy zwrócić również uwagę na częste błędne zastosowanie instytucji nadzwyczajnego wzruszenia decyzji ostatecznej głównie poprzez zmianę decyzji ostatecznej i wznowienie postępowania podatkowego. Pojawiały się przypadki, iż w przypadku zmiany okoliczności faktycznych mających miejsce po doręczeniu decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe, organ podatkowy wznawiał postępowanie zamiast zastosować tryb uregulowany w art. 254 Ordynacji podatkowej.

            Na uwagę zasługują także zagadnienia opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Najczęstsze spory interpretacyjne dotyczyły:

  1. sposobu rozumienia pojęcia „względy techniczne uniemożliwiające wykorzystanie przedmiotu opodatkowania do prowadzenia działalności gospodarczej”, przy wymiarach podatku dokonywanych za okres do końca roku 2015 (art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych),
  2. opodatkowania gruntów i budynków znajdujących się w posiadaniu przedsiębiorcy.

W tych sprawach w części, decyzje samorządowych organów podatkowych pierwszej instancji nie były prawidłowe z uwagi na budzące wątpliwości interpretacyjne ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz zmianę dotychczasowej linii orzeczniczej sądów administracyjnych.

Pojawiła się ponadto bardzo duża liczba zaskarżonych decyzji określających wysokość podatku od nieruchomości, będących w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, a objętych umowami ustanawiającymi na nich służebność przesyłu na rzecz przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie, min.: dystrybucji i przesyłu energii elektrycznej. Sprawy wynikały z ujednolicenia stanowiska w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego i dotyczyły lat 2013-2017. Pogląd prawny Kolegium w tych sprawach był zgodny z orzecznictwem NSA.

 

                                 

   Egzekucja  administracyjna

 

W roku 2018 wśród spraw z zakresu egzekucji administracyjnej odnotowano wpływ spraw związanych z egzekucją należności wynikających z tytułu nieuiszczenia podatku rolnego, opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, opłaty za umieszczenie urządzeń w pasie drogowym. Odnotowano również wpływ spraw z zażaleń na  postanowienia o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia. 

Znaczna część spraw zakończyła się utrzymaniem w mocy orzeczeń organów I instancji. Wydano jedno postanowienie uchylające postanowienie organu I instancji i uznające zarzut za nieuzasadniony, jedno postanowienie uchylające postanowienie organu I instancji i umarzające postępowanie, dwa postanowienia uchylające postanowienia organu I instancji i przekazujące sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Większość spraw dotyczyła rozpatrzenia zażaleń na postanowienia o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia.

 

Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne.

 

            W roku 2018 zakres postępowań prowadzonych na gruncie ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2018r., poz. 1945 ze zm.) objął ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego, ustalenia warunków zabudowy oraz przywrócenia poprzedniego sposobu zagospodarowania. Sprawy te w znacznym zakresie mają charakter konfliktogenny i prowadzone są wielokrotnie przy udziale kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu podmiotów, którym przysługuje przymiot stron, co skutkuje długotrwałością postępowań. Dotyczy to w szczególności postępowań o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (tak odwoławczych, jak i prowadzonych w trybach nadzwyczajnych). Problem stanowi częstokroć brak planów zagospodarowania przestrzennego, których procedura uchwalania jest procesem wolno postępującym i wymagającym nakładów finansowych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

 

W roku 2018 zaobserwowano kontynuację nieprawidłowości w rozstrzygnięciach organów I instancji w sprawach o ustalenie warunków zabudowy, w których granice obszaru analizowanego były wyznaczane niezgodnie wytycznymi zawartych w § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 26 sierpnia 2003r. w sprawie sposobu ustalenia wymagań dotyczących nowej zabudowy w przypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. Nr 164, poz. 1588 ze zm.). Kolejny problem w praktyce orzeczniczej organów I instancji dotyczył kwestii kontynuacji funkcji zabudowy w obszarze analizowanym (możliwość wprowadzenia nowej funkcji lub funkcji uzupełniającej istniejącą zabudowę oraz współistnienie zabudowy zagrodowej z zabudową mieszkaniową jedorodzinną), a także ustalenie dostępu terenu inwestycji do drogi publicznej.

W odniesieniu do decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego rozstrzygnięcia organów I instancji podlegały weryfikacji w zakresie niewystarczającego wykazania podstaw prawnych do odmowy ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego lub co do nieprawidłowości w zakresie dokonania analizy kwalifikacji planowanego przedsięwzięcia przy uwzględnieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016r. poz. 71). W roku 2018 Kolegium prowadziło szereg postępowań z wniosku o stwierdzenie nieważności decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, w szczególności w odniesieniu do decyzji dotyczących przede wszystkim budzących duży opór w społecznościach lokalnych przedsięwzięć polegających na budowie stacji bazowych telefonii komórkowych.

 

 

Pomoc społeczna, świadczenia rodzinne, oświata ( stypendia, pomoc materialna ) dodatki mieszkaniowe, sprawy socjalne.

 

Zagadnienia dotyczące pomocy społecznej normuje ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r. poz. 1508) oraz rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot z pomocy społecznej z dnia 11 lipca 2018r. ( Dz. U. z 2018 r. poz. 1358), które weszło w życie z dniem 1 października 2018r. Rozporządzenie to ustaliło nowe kryteria dochodowe i tak dla osoby samotnie gospodarującej wynosi kwotę 701 zł, a dla osoby w rodzinie wynosi kwotę 528 zł.

W roku 2018 ilość rozpatrywanych spraw przez Kolegium w tym zakresie wyniosła 742 sprawy.

Wśród spraw rozpatrywanych na podstawie tych przepisów należy zwrócić uwagę na ich różnorodność i są to sprawy dotyczące zasiłków celowych, zasiłków okresowych, zasiłków stałych, zasiłków celowych specjalnych, świadczeń pieniężnych na zakup posiłku lub żywności w ramach programu wieloletniego „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”, ponadto kierowania osób do domu pomocy społecznej i związanej z tym odpłatności, usług opiekuńczych, pomocy pieniężnej na usamodzielnienie, określenia kwoty świadczeń nienależnie pobranych kwot świadczeń podlegających zwrotowi.   

Na taką ilość tego typu spraw, zdaniem Kolegium ma wpływ sytuacja materialna (finansowa) beneficjentów. W składanych odwołaniach kwestionowana była przede wszystkim wysokość przyznawanych zasiłków celowych, okresowych i stałych, co wynikało z rozbieżności między oczekiwaniami osób ubiegających się o pomoc finansową, a realnymi możliwościami ich przyznawania. Organy pierwszej instancji dysponując wciąż ograniczonymi środkami finansowymi przy stale rosnącej liczbie osób spełniających kryteria do korzystania ze wsparcia nie były w stanie udzielić pomocy w wysokościach zadawalających wnioskującym. Dużą grupę odwołań stanowiły decyzje odmawiające przyznanie wnioskowanych świadczeń z pomocy społecznej ze względu na brak środków finansowych. Decyzje te były uchylane i przekazywane do ponownego rozpatrzenia.

Ponadto analiza regulacji dot. udzielania pomocy finansowej z zakresu pomocy społecznej wskazywała, że obowiązujące przepisy prawa materialnego nie wyznaczają obiektywnych kryteriów ustalania zakresu pomocy społecznej ustalając w tym względzie szeroki zakres luzu decyzyjnego organom rozstrzygającym daną sprawę. Kolegium dostrzegło, że o ile przy decyzjach związanych sprawa była dość prosta, o tyle przy decyzjach uznaniowych w dalszym ciągu zauważono, że organy pomocy społecznej w sposób lakoniczny uzasadniały swoje decyzje dotyczące zarówno przyznawania świadczeń jak i odmowy ich przyznawania naruszając normę art.107 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego.

W wiele sprawach odmowa przyznania zasiłków z pomocy społecznej spowodowana była niespełnieniem przesłanek określonych w art. 8 ww. ustawy, tj. przekroczeniem ustawowego kryterium dochodowego, mimo iż kryterium dochodowe uprawniające do pobierania świadczeń z pomocy społecznej uległo zmianie od października 2018 r.

Wiele kontrowersji w tym zakresie budziła definicja dochodu zawarta w art. 8 ust. 3 ustawy; w tym względzie wypowiedział się m.in. WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 2 lutego 2017r., sygn. akt III SA/Gd 1044/16 stwierdzając, „że zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej za dochód należy uznać, nie przychód należny za dany miesiąc, ale przychód z miesiąca, niezależnie od tytułu i źródła uzyskania”.

Podobnie problematyczne były sprawy dotyczące uzyskania dochodu jednorazowego mające unormowanie w art. 8 ust. 11 ustawy, zwłaszcza dot. uzyskania jednorazowego dochodu ze sprzedaży mieszkania. 

Jeśli chodzi o „dochód mieszkaniowy” to stanowisko w tym względzie zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 października 2016 r., sygn. akt I OSK 328/15, uznając, że „art. 8 ust. 3 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej posługuje się określeniem przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że przychodem stanowiącym dochód w rozumieniu tego przepisu, jest dochód, który nie jest wolny od podatku ( art. 30e ust. 4 pkt 1). Skoro na mocy art. 21 ust. 1 pkt 131 dochód wydatkowany na cele mieszkaniowe, jest wolny od podatku dochodowego, to znaczy, to samo co „niepodlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym”.

Niejednokrotnie problemem, który się pojawił przy orzekaniu w sprawach odmowy przyznania zasiłków był też art. 11 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej stanowiący o braku współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym (…) w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej (…), nieuzasadniona odmowa podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej przez osobę bezrobotną (…). W temacie braku współdziałania wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z dnia 7 marca 2017 r., sygn. akt SA/GL 835/16 stwierdzając, że „ brak wypełnienia obowiązku współdziałania musi być zawiniony, a więc świadomy, a okoliczność ta musi znajdować potwierdzenie w zgromadzonym w aktach sprawy materiale, a uzasadnienie decyzji odmawiającej udzielenia pomocy z tego powodu powinno zawierać nie tylko wskazanie przyczyn współpracy, ale także analizę i ocenę sytuacji wnioskującego w odniesieniu do braku współpracy i rodzaju wnioskowanej pomocy’. Kolegium stwierdziło, że organy I instancji w tym zakresie miały problem w wykazaniu zawinionego i świadomego braku współdziałania osoby lub rodziny z pracownikiem socjalnym (…) w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej i dlatego Kolegium uchylało decyzje w tym przedmiocie.

Należy także zwrócić uwagę na błędne zastosowanie weryfikacji ostatecznych decyzji administracyjnych przyznających świadczenia z pomocy społecznej na podstawie art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej przez organy I instancji. W niektórych przypadkach organy w dalszym ciągu wydawały decyzje zmieniające lub uchylające z mocą wsteczną, mimo, iż wspominany przepis art. 106 ust. 5 ww. ustawy z uwagi na konstytutywny charakter decyzji nie przewiduje takiego rozstrzygnięcia. Nadto przepisy ustawy o pomocy społecznej nie przewidują dokonywania zmiany wysokości świadczenia z określonym momentem ( dniem lub miesiącem), w którym zaistniało zdarzenie ją uzasadniające. Brak było zatem podstaw do wydawania decyzji uchylających lub zmieniających decyzje poprzednie od określonego terminu, a tym bardziej ze skutkiem ex tunc, co w dalszym ciągu miało miejsce. Z tego też względu Kolegium uchylało decyzje organów I instancji.

Kolegium zauważyło, że kolejną problematyczną grupą spraw były decyzje wydawane przez organy I instancji orzekające o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń z pomocy społecznej, których pojawia się więcej niż w poprzednich okresach. Decyzje te wydawane przez organy I instancji nie uwzględniały rozważenia możliwości zastosowania art. 104 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej wskazującego, że w przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków na udzielone świadczenie  (...) stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy, organy mogą odstąpić od żądania takiego zwrotu, umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty.

Przy wydawaniu decyzji w przedmiocie ustalenia kwoty nienależnie pobranych świadczeń z pomocy społecznej w dalszym ciągu obowiązuje zasada, że „ wydanie decyzji o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia winno być poprzedzone postępowaniem wyjaśniającym, w trakcie którego pracownik socjalny powinien dokonać analizy sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej osoby zobowiązanej do zwrotu świadczenia” – takie stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 lipca 2017 r., sygn. akt II SA/Po 285/16.

Z tego względu spora część decyzji w tym zakresie była uchylona i przekazywana organom I instancji do ponownego rozpatrzenia.

Na uwagę i podkreślenie w 2018 r. zdaniem Kolegium zasługuje stanowisko wyrażone w uchwale siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 czerwca 2018 r., sygn. akt I OPS 7/17, której zagadnieniem podstawowym wymagającym rozważenia było ustalenie co stanowi podstawę prawną powstania obowiązku wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej i kiedy ten obowiązek powstaje, a także kiedy gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych wydatków. Jako że uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego mają na celu ujednolicenie orzecznictwa sądów administracyjnych, a celowi temu służy ich pośrednia moc wiążąca, a celem tej uchwały było ujednolicenie, wyjaśnienie przepisów prawnych, odnoszących się do źródła obowiązku ponoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej oraz charakteru i zakresu rozstrzygnięć określających wysokość należnej opłaty, a stosowanie których wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażonym w uchwale z dnia 11 czerwca 2018r. sygn. akt I OPS 7/17 w składzie siedmiu sędziów wynika, że: "obowiązek wnoszenia, przez osoby wskazane w art. 61 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508), opłat za pobyt w domu pomocy społecznej umieszczonej w nim osoby, a w konsekwencji wydanie decyzji o zwrocie kosztów poniesionych zastępczo przez gminę na podstawie art. 104 ust. 3 w związku z art. 61 ust. 3 tej ustawy, wymaga uprzedniego skonkretyzowania i zindywidualizowania tego obowiązku począwszy od dnia jego powstania w stosunku do każdej ze zobowiązanych osób w decyzji administracyjnej o ustaleniu opłaty wydanej na podstawie art. 59 ust. 1 w związku z art. 61 ust. 1 i 2 tej ustawy lub w drodze umowy zawartej na podstawie art. 103 ust. 2 w związku z art. 61 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ustawy o pomocy społecznej.".

W powołanej uchwale NSA wskazał, iż istnienie ustawowego obowiązku ponoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej jest bezsporne, a obowiązek ten powstaje od chwili umieszczenia osoby uprawnionej w domu pomocy społecznej i nałożony został na określony w ustawie krąg osób, a wysokość ponoszonej opłaty zależna jest od kosztów miesięcznego utrzymania w domu pomocy społecznej i sytuacji dochodowej osoby objętej ustawowym obowiązkiem ponoszenia opłaty.

NSA w powołanej uchwale wskazał też, iż ustalenie osób zobowiązanych do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej może również nastąpić w innej formie niż w decyzji administracyjnej, ustawodawca dopuszcza bowiem zawarcie umowy.

Niewielki odsetek spraw był rozpoznawany przez Kolegium na podstawie ustawy o dodatkach mieszkaniowych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 180). Kolegium głównie utrzymywało w mocy decyzje organów I instancji, gdyż nie pozostawiono organom w tych sprawach możliwości działania w ramach uznania administracyjnego.

Wynikało to głównie z tego, że uprawnienie do tej formy wsparcia oparte jest o kryterium dochodowe gospodarstwa domowego, a nie o kryterium majątkowe. Zdolność do regulowania należności związanych z kosztami mieszkania zależy od zasobów finansowych, opartych na przepływach pieniężnych, a nie stanu majątkowego. Pogląd taki wyrażony został w wyroku WSA w Szczecinie z dnia 26 września 2013r., sygn. akt II SA/Sz 666/13. Podobnie wypowiedział się WSA w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z dnia 3 września 2015r., sygn. akt II SA/go 455/15 (publ. na stronie orzeczenia .nsa.gov.pl).

Wiele kontrowersji przy określaniu dochodu na podstawie art. 3 ust. 3 ww. ustawy budził pojawiający się problem, czy do dochodu przy ustalaniu dodatku mieszkaniowego wlicza się dodatek pielęgnacyjny.

Ponieważ art. 3 ust. 3 ustawy o dodatkach mieszkaniowych nie wymienia wprost dodatku pielęgnacyjnego jako świadczenia niepodlegającego wliczeniu do dochodu, w orzecznictwie sądów administracyjnych pojawiły się dwa stanowiska.

Według pierwszego z nich oba świadczenia - zasiłek pielęgnacyjny i dodatek pielęgnacyjny - mają identyczny cel i dlatego z punktu widzenia ich wpływu na ustalenie wysokości dochodu, od którego zależy przyznanie dodatku mieszkaniowego, powinny być traktowane identycznie. Przy interpretacji przepisu art. 3 ust. 3 ustawy o dodatkach mieszkaniowych nie można poprzestać bowiem na literalnym brzmieniu tego przepisu, lecz należy zastosować wykładnię celowościową, która prowadzi do wniosku, że oba te świadczenia (zasiłek pielęgnacyjny i dodatek pielęgnacyjny) nie powinny być wliczane do dochodu, od którego zależy przyznanie dodatku mieszkaniowego. Taki pogląd został wyrażony m.in. w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 lutego 2003 r. sygn. akt I SA 1700/02 -Lex Omega nr 148863; z dnia 19 kwietnia 2007 r. sygn. akt I OSK 744/06 - Lex Omega nr 320111 i z dnia 9 lipca 2008 r., sygn. akt I OSK 1277/07 - Lex Omega nr 491088.

Trybunał Konstytucyjny w  wyroku z dnia 21 lipca 2004 r. sygn. akt K 16/03 (OTK-A z 2004 r. Nr 7, poz. 68), stwierdził, że art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych jest zgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Podobne stanowisko w judykaturze sądów administracyjnych zajął NSA w wyroku z dnia 27 lutego 2008 r., sygn. akt I OSK 194/07 (Lex Omega nr 454019), w którym stwierdził, że przy wykładni tego przepisu w pierwszej kolejności należy posługiwać się wykładnią językową, bowiem z zawartej w art. 3 ust. 3 ustawy o dodatkach mieszkaniowych definicji dochodu wynika jednoznacznie, że katalog wyłączeń od dochodu ma charakter zamknięty i dodatek pielęgnacyjny nie mieści się w tym katalogu. Dodatek pielęgnacyjny podlega zatem wliczeniu do dochodu, o którym mowa w tym przepisie. Skoro więc wykładnia językowa tego przepisu daje jednoznaczny wynik, to stosowanie wykładni funkcjonalnej i celowościowej tego przepisu jest nieuzasadnione.

Mając na uwadze wyżej sygnalizowaną rozbieżność poglądów orzecznictwa, konieczne jest wskazanie, że w uchwale siedmiu sędziów NSA z dnia 10 grudnia 2009r., I OPS 8/09 (Lex Omega nr 531150) orzeczono, że dodatku pielęgnacyjnego, określonego w art. 75 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.) nie wlicza się do dochodu, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o dodatkach mieszkaniowych. Uchwała ta, podjęta na skutek wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich, miała na celu usunięcie rozbieżności orzecznictwa sądów administracyjnych w tej kwestii.

Kolegium w większości przypadków rozstrzygało te sprawy w myśl ważnej zasady zawartej w art. 7a § 1 k.p.a. „jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ”. 

 

W systemie przepisów pomocowo społecznych znajduje się ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tj. z dnia 6 listopada 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 2220) skierowana do osób i rodzin wymagających wsparcia i socjalnej ochrony.

Znaczna liczba spraw napływających do Kolegium w 2018 roku dotyczyła odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego gdzie podstawą odmowy było to, że nie jest spełniona przesłanka z art. 17 ust. 1b. ustawy o świadczeniach rodzinnych, w którym unormowano, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.

Kolegium doszło do przekonania, iż należy podzielić linię orzeczniczą sądów administracyjnych, które w odniesieniu do opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych wnoszących o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego po wyroku Trybunału wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13, uwzględniającą postulat jednakowego traktowania osób niepełnosprawnych, bez różnicowania przysługujących im praw z uwagi na moment powstania niepełnosprawności, co wynika z zakresu, w jakim orzeczono o niekonstytucyjności art. 17 ust. 1b ustawy. Aktualnie bowiem na mocy omawianego wyroku Trybunału kryterium momentu powstania niepełnosprawności zostało wyłączone z zakresu normy prawnej wynikającej z art. 17 ustawy (WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 11 stycznia 2018 r., III SA/Gd 996/17, tożsame stanowisko wyrażone zostało w wyrokach: NSA z dnia 5 grudnia 2017 r. I OSK 1079/17, NSA z dnia 5 września 2017 r. I OSK 2370/16; WSA w Warszawie z dnia 2 kwietnia 2015 r., sygn. akt VIII SA/Wa 1026/14,  WSA w Olsztynie z dnia 27 sierpnia 2015 r., sygn. akt II SA/Ol 623/15, WSA w Bydgoszczy z dnia 1 czerwca 2015 r., sygn. akt II SA/Bd 366/15, WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 10 grudnia 2014 r., II SA/Go 818/14, WSA w Poznaniu z 23 października 2014 r., IV SA/Po 969/14, WSA w Białymstoku z 2 grudnia 2014 r., II SA/Bk 1022/14, WSA w Łodzi z 10 grudnia 2014 r., II SA/Łd 1034/14, stanowisko takie jest akceptowane w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego wyroki NSA: z 2 sierpnia 2016 r., sygn. akt I OSK 923/16; z 7 września 2016 r., sygn. akt I OSK 755/16).

Konsekwentnie tak jak w 2017r. Kolegium nie podziela stanowiska organów I instancji, które odmawiają przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka wobec faktu zawarcia nowego związku małżeńskiego (bądź pozostawiania w związku nieformalnym) przez rodzica wychowującego dziecko pochodzące z innego związku /art. 11a ust. 1 w zw. z art. 3 pkt 17a ustawy o świadczeniach rodzinnych/. Uznając, iż interpretacja pojęcia "osoby samotnie wychowującej dziecko" dokonywana przez organy I instancji jest niezasadna, przytaczając orzecznictwo sądów administracyjnych, które prezentowane było w wielu wyrokach sądów administracyjnych, Kolegium stwierdza konieczność uchylenia decyzji i przyznania świadczenia w formie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka, stoi bowiem na stanowisku, że wykładnia przepisów winna zmierzać do uwzględnienia dobra rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej i celu jaki stoi przed ustawą o świadczeniach rodzinnych oraz pomocy ze strony państwa osobom o niskich dochodach polegająca na zapewnieniu środków umożliwiających wsparcie osób wychowujących dzieci. A wobec wątpliwości interpretacyjnych uwzględnić należy wykładnię przepisów korzystną dla strony.

            Pomimo zmiany wprowadzonej ustawą z dnia 07 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin ( Dz. U. z 2017 r. poz. 1428), wejście w życie z dniem 1 sierpnia 2017 r., odwołujący twierdzili, iż w związku z urodzeniem dzieci bliźniaczych podczas jednego porodu, dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w trakcie korzystania z urlopu wychowawczego przysługuje na każde z tych dzieci. Wprowadzona zmiana przepisów prawa (art. 10 ust. 2 otrzymał brzmienie: osobie, o której mowa w ust. 1, przysługuje jeden dodatek w wysokości 400,00 zł miesięcznie niezależnie od liczby dzieci pozostających pod jej opieką) w ocenie Kolegium przecina ostatecznie wątpliwości dotyczące zastosowania art. 10 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, realizując postulat jasnego normowania sytuacji prawnej obywatela. Zmiana ta stanowi wyraz woli ustawodawcy potwierdzając, iż mimo orzeczeń sądowych w tym zakresie oraz wykładni do tej pory prezentowanej w podobnych sprawach, przepis art. 10 ust. 1 w brzmieniu dotychczas obowiązującym nie uprawniał wprost do spornego świadczenia i budził wiele wątpliwości interpretacyjnych.

Na podstawie art. 17c ust. 1, ust. 2-8 w związku z art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych organy orzekały o odmowie przyznania świadczenia rodzicielskiego. Odwołujący nie zgadzali się pomimo, iż ustawodawca uregulował tę kwestię i wszelkie wątpliwości rozwiewa treść art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych w jego obecnym brzmieniu wprowadzonym ustawą nowelizującą z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (Dz. U. poz. 1428) ustawodawca po słowach (cyt:): “przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną" dodał zwrot (cyt.): " – także w przypadku gdy świadczenia te przysługują w związku z opieką nad różnymi osobami" (art. 6 pkt 17 ustawy nowelizującej).

Zasady i tryb orzekania w przedmiocie ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego stanowią przepisy ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (Dz. U. z 2017 r., poz. 1851). Celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Przy czym dostęp do świadczenia został przez ustawodawcę zróżnicowany przez wprowadzenie kryterium dochodowego w przypadku ubiegania się o świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko. Kolegium stwierdzało, iż organy I instancji zaniechały zweryfikowania istotnych okoliczności koniecznych dla prawidłowego ustalenia dochodu rodziny i wydania prawidłowego rozstrzygnięcia w analizowanych sprawach, wobec tego, zobligowane było rozstrzygać w trybie art. 138 § 2 k.p.a.

Problemem często przejawiającym się w 2018r. była kwestia nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych. Kolegium wydając rozstrzygnięcia w tym zakresie miało na uwadze orzecznictwo Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 15 maja 2014 r. sygn. akt III SA/Gd 200/14 z którego wynika, iż "świadczenie nienależnie pobrane" to świadczenie pobrane przez osobę, której można przypisać określone cechy dotyczące stanu świadomości (woli) lub określone działania (zaniechania). Dla przykładu wskazać należy w tym zakresie również na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 15 lutego 2018r. sygn. akt III SA/Gd 987/17 „ o nienależnie pobranym świadczeniu w rozumieniu art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy możemy mówić wówczas, gdy mamy do czynienia z rzeczywistym skorzystaniem z określonej formy wsparcia finansowego, mimo braku podstaw ustawowych do takiego działania, ale przy zaistnieniu świadomości osoby, która świadczenie pobiera, iż świadczenie jej nie przysługuje”. Kolegium uchylając zaskarżone decyzje i przekazując organom I instancji do ponownego rozpatrzenia wskazuje na konieczność dokonania prawidłowych ustaleń w zakresie świadomości strony, w taki sposób jak wymaga tego przepis art. 30 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy z uwzględnieniem stanowiska przyjętego w orzecznictwie sądowo administracyjnego w tym zakresie.

 

Gospodarka nieruchomościami.

 

W dalszym ciągu, podobnie jak w latach poprzednich najliczniejszą grupę spraw rozstrzyganych przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w trybie ustawy
z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity Dz. U. 2018 poz. 2204) stanowiły odwołania od decyzji ustalających opłaty adiacenckie z tytułu wzrostu wartości nieruchomości, w związku z ich podziałem oraz wynikające z uchwalenia planu miejscowego i zbyciem nieruchomości. Mniejsza liczba rozstrzygnięć dotyczyła opłat
z tytułu wzrostu wartości nieruchomości w związku z wybudowaniem urządzeń infrastruktury technicznej, w tym z urządzeniem drogi. W orzecznictwie organów pierwszej instancji podstawowym uchybieniem w wyżej wskazanym zakresie jest brak w uzasadnieniu wydanej decyzji jakiejkolwiek oceny operatu szacunkowego bądź jego pobieżna jedynie ocena. Do rzadkości należy również przekazanie zastrzeżeń strony rzeczoznawcy majątkowemu celem ustosunkowania się do zarzutów.

Coraz liczniejszą grupę spraw stanowiły również odwołania od decyzji zatwierdzających podziały nieruchomości, w tym dokonywanych z urzędu.

 

Kolejnym zagadnieniem rozpatrywanym przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku, jak rokrocznie, były wnioski o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej jest nieuzasadniona lub uzasadniona w innej wysokości. Wzrost wartości opłaty rocznej wynikający z załączonych operatów jak na przestrzeni 2017 r. był stosunkowo wysoki. Kolegium w dalszym ciągu dążyło do polubownego załatwiania spraw, co w wielu wypadkach umożliwiało zawarcie ugody.

 

 

Ochrona środowiska, ochrona przyrody oraz sprawy związane z gospodarką odpadami.

 

Ochrona przyrody:

 

         W roku 2018 praktycznie wszystkie postępowania prowadzone na gruncie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody dotyczyły wydawania zezwoleń na wycinkę drzew, wyrażania sprzeciwów od zamiaru dokonania usunięcia lub nakładania kar za tę wycinkę bez wymaganej prawem decyzji. W przypadku zezwoleń na dokonanie wycinki, z uwagi na stan prawny obowiązujący od 17 czerwca 2017 r. (dzień wejścia w życie z dnia 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1074), sprawy rozpatrywane w 2018 r. miały w zasadzie taki sam charakter, jak w roku poprzedzającym. W przypadku rozpatrywania odwołań od decyzji wyrażających sprzeciw wobec zamiaru wycinki, organy pierwszej instancji głównie powoływały się na art. 83f ust. 14 pkt 1 lit. b) ustawy o ochronie przyrody, zgodnie z którym właściwy organ może wyrazić sprzeciw wobec zamiaru wycinki drzew w przypadku lokalizacji drzewa na terenie przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na zieleń lub chronionym innymi zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zapisy planów miejscowych w tym zakresie są bardzo ogólne i ocenne (np. nakazujące zachować „cenne okazy”), jednakże Kolegium w większości utrzymywało zaskarżone decyzje w mocy. Duże wątpliwości zarówno w sprawach dotyczących wydawania zezwoleń na wycinkę drzew, jak i nakładania kar za ich usunięcie albo zniszczenie, powstają w przypadku zaskarżenia decyzji w części (np. co do kilku drzew). Z uwagi na sposób formułowania decyzji przez organy pierwszej instancji nie zawsze bowiem możliwe jest takie wyodrębnienie zaskarżonej części, która byłaby możliwa do samodzielnego orzekania.

 

Ochrona środowiska:

 

            W zakresie ochrony środowiska większość spraw prowadzonych przez Kolegium dotyczyła ustalenia środowiskowych uwarunkowań dla inwestycji w oparciu o ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Pojawiły się również postępowania dotyczące nakazania usunięcia odpadów (art. 26 ust. 2 ustawy o odpadach). Jedyny dodatkowy problemem zauważony przez Kolegium na gruncie spraw dotyczących ustalenia środowiskowych uwarunkowań (w stosunku do lat ubiegłych), wiązał się z wejściem w życie w dniu 1 stycznia 2018 r. art. 74 ust. 3a ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku, zgodnie z którym Stroną postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wnioskodawca oraz podmiot, któremu przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości znajdującej się w obszarze, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie. Przez obszar ten rozumie się:

 

1) działki przylegające bezpośrednio do działek, na których ma być realizowane przedsięwzięcie; 2) działki, na których w wyniku realizacji lub funkcjonowania przedsięwzięcia zostałyby przekroczone standardy jakości środowiska;

3) działki znajdujące się w zasięgu znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia, które może wprowadzić ograniczenia w zagospodarowaniu nieruchomości, zgodnie z jej aktualnym przeznaczeniem.

 

            Szczególnym utrudnieniem stała się prawidłowa interpretacja pojęcia znaczącego oddziaływania przedsięwzięcia, wprowadzającego nadto ograniczenia w zagospodarowaniu nieruchomości. Przed wejściem w życie ww. przepisu w orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmowano, że stroną postępowania środowiskowego jest każdy, na kogo inwestycja oddziałuje choćby w najmniejszym stopniu. Natomiast obecnie stwierdzić należy, że użyte przez ustawodawcę zwroty są niedookreślone i ocenne, bowiem na podstawie materiału dowodowego, zawartego przede wszystkim w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, niejednokrotnie nie sposób ocenić, w którym momencie kończy się oddziaływanie „znaczące”, a zaczyna oddziaływanie „zwykłe”. Podobnie za każdym razem odrębnego rozważenia wymaga, czy dana inwestycja powoduje „ograniczenie” w zagospodarowaniu nieruchomości. W przypadku tak subiektywnie postrzeganych oddziaływań jak np. odór, dla jednej osoby realizacja celu mieszkaniowego nie stanowi problemu (a oddziaływanie odorowe według jej subiektywnego przekonania nie jest „znaczące”), podczas gdy inna będzie dążyła by żyć w otoczeniu o jak najlepszej jakości powietrza i celu tego nie zrealizuje. Przepis ten więc zamiast ułatwić postępowanie w sprawie poprzez ograniczenie kręgu jego stron, powoduje konieczność prowadzenia dodatkowego postępowania dowodowego, mającego na celu ustalenie, na kogo inwestycja oddziałuje w sposób „znaczący”.

 

 

Prawo o ruchu drogowym, drogi publiczne, transport drogowy.

 

W kategorii spraw objętych przepisami ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych do najczęściej występujących, podobnie jak w latach poprzednich należały dotyczące zezwoleń na zajęcia pasa drogowego.

Uzasadnione wątpliwości w praktyce orzeczniczej wynikają, jak w poprzednich latach, z działań organów gmin przy podejmowaniu z urzędu postępowań administracyjnych w sprawie naliczeń kary za cały okres faktycznego zajęcia pasa drogowego.

W oparciu o ww. ustawę odnotowano też sprawy dotyczące dochodzenia przez organ gminy bądź uprawniony podmiot zwrotu koniecznych wydatków (wynagrodzenia) za usunięcie i przechowywanie pojazdów mechanicznych. Wśród tych spraw istotną część problematyki stanowił ocena prawidłowości ustalenia wysokości należnych opłat za usunięcie i przechowywanie pojazdów.

W dalszym też ciągu przedmiotem spraw administracyjnych były postępowania odwoławcze związane z ustawą z dnia 19 stycznia 2013r. o kierujących pojazdami z jednoczesnym stosowaniem przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym, a w tym spraw dotyczące: skierowania na badania lekarskie i psychologiczne w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do kierowania pojazdami, wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy bądź cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, skierowania na egzamin sprawdzający kwalifikacje.

Część orzecznictwa Kolegium stanowiły też sprawy zatrzymania prawa jazdy na trzy miesiące w przypadku, gdy kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Problematyka orzeczeń w tych sprawach pozostaje w związku z licznymi wątpliwościami dotyczącymi podstaw możliwości badania prawidłowości pomiaru prędkość, biorąc pod uwagę zarzuty stron.

 

 

  1. Działalność poza orzecznicza Kolegium – opiniowanie aktów prawnych, zgromadzenia krajowe i regionalne SKO, szkolenia, wydawnictwa, współpraca z innymi organami państwa i instytucjami.

 

  1. Poważnych zaległości w rozpatrywaniu spraw nie było.
  2. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku w roku 2018 nie złożyło  skarg kasacyjnych na wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku. Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrzył w 2018r. 2 sprawy. W 1 sprawie odrzucił skargę kasacyjną, a w 2 sprawie uchylił wyrok oraz decyzje organów I i II instancji.
  3. W roku 2018 w Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Słupsku przeprowadzono kontrolę Najwyższej Izby Kontroli.
  4. W okresie sprawozdawczym Prezes Kolegium nie wydał postanowień sygnalizacyjnych.
  5. Działalność poza orzecznicza Kolegium:

            Ważnym zagadnieniem w działalności poza orzeczniczej Kolegium było podejmowanie działań na rzecz podnoszenia poziomu orzecznictwa administracyjnego oraz podnoszeniu kwalifikacji i poziomu wiedzy prawniczej przez członków i pracowników Kolegium. Osiągnięciu tych celów służył m. in. udział członków Kolegium oraz pracowników w szkoleniach. Przeprowadzono także szkolenie dla wszystkich pracowników w związku z wejściem w życie ustawy RODO.          

 

 

 

Wytworzył:
Joanna Milewska
(2019-03-26)
Udostępnił:
Milewska Joanna
(2019-03-26 15:10:25)
Ostatnio zmodyfikował:
Milewska Joanna
(2019-03-26 15:12:10)

       DRUKUJ TĘ STRONĘ Obrazek drukarki